ساخت گنبد – سفارش و ساخت گنبد

Construction of domes

ساخت گنبد مسجد در مجموعه معماری اسلامی آرچی لرن

طراحی و ساخت گنبد مسجد چه در قسمت سازه و چه در بخش نازک کاری جذابیت خاصی دارد. محاسبه نیروهای وارده به بنای مسجد، استفاده از آجر و یا کاشی مناسب جهت پوشش در ساخت گنبد، با پارامترهای زیبایی و سبک سازی نیاز به تجربه چندین ساله دارد. طراحی گنبد به طوری که برف گیر نباشد و در فصول سرد سال آسیبی به بنا وارد نکند و یا کاشی گنبد و آجر لعابی که بتواند در ارتفاع سازگار با مسائل جوی باشد. آگاهی کامل به این مسائل است که درنهایت خروجی کامل در سازه و زیباشناختی معماری می دهد. ما در مجموعه معماری اسلامی آرچی لرن از ابتدا تا انتهای ساخت گنبد را سالهاست که انجام می دهیم.

ساخت گنبد و نقش آن در تاریخ معماری

ساخت گنبد در معماری سابقه طولانی دارد. وقتی در طول تاریخ بشریت از فراز آسمان بر پهنای جغرافیای عرفانی جهان و خصوصا ایران نگاه می کنیم. حالات ازلی تجسم شده را می توان در ساخت گنبد مینایی مشاهده کرد.

ساخت گنبد مسجد اگر چه به عنوان جزیی از مجموعة آثار معماری اسلامی و در بطن آنها معنا پیدا می کند ولی به تنهایی نیز در وجود خود دنیایی از رمز و راز را نهفته دارد که با نگرشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسوی اولین گنبد های ایرانی را به اوایل ساسانیان نسبت می دهد. کاخ اردشیر در فیروزآباد قدیمی ترین گنبد کلاسیک شناخته شده است. که به دلیل خشتی بودن، سنگینی سقف و ناهماهنگی نیروهای وارده بر دیوارها اثر زیادی از آن به جا نمانده است.

سابقه ی ساخت گنبد به ساسانیان بر می گردد. اما علاقه حضرت رسول برای اقامه نماز زیر آسمان، ایرانیان هنرمند را بر آن داشت که آسمانه یا گنبدی شبیه آسمان بر بلندای سر مسلمانان بر پا سازند. ساخت گنبد در دوره سلجوقیان بسیار پیشرفت کرد و در معماری صفوی شکوه و صلابت را با زیبایی ادغام نمود.

مجموعه معماری اسلامی آرچی لرن با سالها تجربه موفق در ساخت گنبد و گلدسته در این مقاله سعی در شرح انواع گنبد و چگونگی ساخت آن دارد امیدوارم مفید باشد.

فرم در ساخت گنبد

در تعریف معمارانه، قوس به خطوط منحنی گفته می شود که تمثیلی برای دایره است و دایره تمثیلی برای کمال و هستی. با مطالعه معماری مسجد می بینید که خطوط، مستقیم کمی داریم. در معماری هر چه خطوط مستقیم باشد، استحکام و ثبات را نشان می دهد و هر چه قدر منحنی باشد زیبایی را متجلی می کند. بنابراین هیچ معماری عرفانی ای پیدا نمی شود که در آن از قوس استفاده نشده باشد. ساخت گنبد مسجد با قوس

کاملی که دارد نقطه اتصال آسمان وزمین است و نشانه وحدانیت.

رنگ در ساخت گنبد

در معماری اسلامی رنگ سفید نماد وجود مطلق که منشأ هستی است و رنگ سیاه که پوشش خانه کعبه است نماد اصلی تعالی و فراوجودی که خانه کعبه با آن ارتباط دارد.

رنگ های طلایی، فیروزه ای و لاجورد در نقوش ایرانی اسلامی جلوه هایی از معانی شهودیند.

رنگ سبز معتدل و میانه، رنگ تفکر، تعقل، آرامش و متانت عارفانه است. نه مثل آبی، آرامنده و سرد و نه آنچنان محرک و هیجانی که انسان را از تعادل خارج کند.

یکی از اصیل ترین رنگ های مناسب ساخت گنبد رنگ فیروزه ای و لاجورد است که تمثیلی از مراقبه و مناجات است. حرکتی درونگرا و دورانی دارد و به همین دلیل در میان شکلهای هندسی با گنبد موافق و هماهنگ است.

ساخت گنبد و انواع گنبد آن از نظر سازه ای

گنبد تک پوسته:

قدیمی ترین نوع سازه گنبد در ایران از پیش از اسلام است. تمام پوسته وظیفه انتقال بار وارده را به عهده دارد و باربر است. از ساقه به تیزه گنبد که نزدیک می شویم پوسته نازک تر می شود. تکنیک به کار رفته اینگونه است که در زاویه 5/22 و 5/67 درجه نسبت به افق یک آجر کم می کنند.

گنبد دو پوسته:

پوسته داخلی گنبدهای دو پوسته را آهیانه گویند که معمولا بار بر است. و پوسته خارجی یا اصطلاحا خود غیر باربر است و تزیینات روی آن اجرا می گردد. همچنین مقابله با عوامل خارجی به عهده پوسته خارجی است.

تا قسمت شِکَرگاه دو پوسته پیوسته اند این قسمت به لحاظ سازه ای آسیب پذیر و بحرانی است از همین جهت در این قسمت دو پوسته از هم جدا می شوند.

گنبد سه پوسته:

در این گنبد ها پوسته سوم کاملا به صورت کاذب اجرا می گردد. آرامگاه گوهرشاد در هرات افغانستان یک نمونه بارز آن است. در بنا به عبارتی 3 گنبد روی هم قرار گرفته است که گنبد میانی باربر است. و گنبد داخلی و گنبد بیرونی دارای تزئینات است.

ساخت گنبد و انواع گنبد از نظر فرم

ساخت گنبد نار

شکل گنبد ناری کروی است و در بسیاری از مساجد معروف ایران اجرا شده است و به نوعی رایج ترین مدل گنبد در ایران است. معمولا به صورت دو پوسته اجرا می شود. پوسته بیرونی جهت زیباسازی و محافظت بنا در برابر عوامل جوی ساخته می شود ولی پوسته داخلی باربر بوده و مسئله ارتفاع خیلی زیاد زیرگنبد از کف را حل می کند.

گنبد مسجد جامع یزد با سبک معماری آذری نمونه زیبا از دو پوسته نار است و یا گنبد مسجد مدرسه آقا بزرگ کاشان با الگو از مساجد قدیمی ایران بر پایه هشت کار شده که تهویه هوا را به بهترین شکل ممکن میسر کرده همین تکنیک باعث شده در فصل گرمای کویری کاشان فضای زیر گنبد خانه کاملا خنک باشد.

اما گنبد الله وردیخان در حرم امام رضا (ع) به صورت یک پوسته اجرا شده علت آن هم این است که گنبد را از بیرون بدون ساقه اجرا کرده اند تا در مقابل گنبد طلا از شکوه کمتری برخوردار باشد. و با این تکنیک معمارانه خضوع را در برابر گنبد اصلی حرم رعایت کرده اند ولی از طرفی چون زیر گنبد به نسبت کوتاه شده تمام هنر را در این قسمت به خرج داده اند.

ساخت گنبد رک

گنبدهای رک یادگار معماری سلجوقی است که عموما بر پایه ای استوانه ای قرار گرفته و به صورت مخروطی اجرا می شود. در مناطق شمالی ایران به دلیل بارش فراوان باران ساخت این نوع گنبد رایج بوده است. شکل هندسی گنبد رک باعث می شود بهتر از گنبد نار رطوبت و برف و باران را از ساختمان دور نگه دارد.

نمونه بارز این نوع گنبد مقبره قابوس شهر گنبد است که نقطه اتصال معماری خراسانی و رازی محسوب می شود. این بنا بلندترین برج تمام آجری جهان محسوب می شود و یکی از دلایل اصلی پابرجاییش بعد 1000 سال گنبد رک آن است.

ساخت گنبد اورچین

از جمله گنبد های رک به شکل پله پله با ارتفاع نسبتا زیاد است. درساخت گنبد اورچین قسمت های فوقانی عقب نشینی منظمی روی قسمت های تحتانی دارند. این سبک گنبد فقط در نواحی جنوب غربی ایران و عراق دیده می شود و طبق مطالعات در هیچ جای دیگری از جهان مشابه آنها ساخته نشده است. به خاطر شکل ظاهری در سفرنامه اروپائیان از آن به گنبد آناناس یاد شده است.

شکل کلی این گنبدها شبیه رک مخروطی است والا هیچ تشابه و سنخیت دیگری با گنبدهای رک و نار ندارد. نکته قابل توجه دیگر این است که از گنبدهای اورچین فقط در ساخت آرامگاه ها و مقبره ها استفاده می شده است و ظاهرا در گذشته نمونه های بسیاری از آنها ساخته شده است که تعدادی از آنها پابرجاست.

این نوع گنبد هم حاصل معماری سلجوقی است. دوره معماری که توسعه دهنده بناهای مربعی گنبد دار است. معروفترین گنبد اورچین ایران مربوط به مقبره دانیال نبی در شوش است. گنبد دو پوسته 5 متر قطر و 20 متر ارتفاع دارد. از آهیانه برای تقسیم نیروها استفاده شده که موجب طول عمر بنا شده است.

قیمت ساخت گنبد مسجد

استعلام قیمت ساخت گنبد مسجد موضوعی است که نمی توان به صورت یکسان به آن پرداخت و قیمت واحدی برای آن اعلام کرد اما ما در این بخش قصد داریم مواردی که در قیمت ساخت گنبد مسجد تاثیر زیادی دارند را به شما معرفی کنیم.

ساخت گنبد به صورت کلی به سه بخش تقسیم می شود. مرحله اول ساختن سازه گنبد است که با آهن ساخته می شود. مرحله دوم ساخت و تولید متریال برای نصب روی سازه است که برای بعضی گنبد ها از نره گنبد استفاده می شودُ در بعضی گنبد ها کاشی معرق و هفت رنگ. مرحله آخر هم اجرای متریال روی سازه گنبد هست.

قیمت ساخت گنبد مسجد در قسمت ساخت سازه به اندازه گنبد و اندازه دهنه گنبد بستگی دارد که هر چقدر اندازه گنبد بزرگ تر باشد طبیعتا هزینه ساخت سازه بیشتر است. در قسمت قیمت متریال گنبد قیمت بستگی به متریال انتخابی دارد. برای مثال قیمت متریال معرق به نسبت هفت رنگ و کاشی نره بسیار بالا تر است و در نتیجه اگر کاشی معرق را برای نصب روی گنبد انتخاب کنید قیمت ساخت گنبد بالاتر می رود.

و در آخر در قسمت اجرای گنبد و متریال قیمت ها باز هم به متریالی که انتخاب کرده اید بستگی دارد. نصب کاشی هفت رنگ و نره به نصبت معرق بسیار راحت تر و ساده تر و ارزان تر است.

اگر قصد ساخت گنبد در ایران و یا خارج از ایران را دارید و می خواهید از قیمت های دقیق برای ساخت سازه و متریال و اجرای گنبد با خبر شوید می توانید با شماره تلفن 09153069688 تماس بگیرید.

 منابع: گروه معماری اسلامی آرچی لرن