قیمت ، خرید و فروش آجر

تعریف آجر

قیمت آجر آن را تبدیل به مصالحی مقرون به صرفه و در عین حال زیبا کرده است. در بناهای باستانی و سنّتی و آثار معماری امروزی مورد استفاده قرا می گیرد.

از آجر به عنوان آجر نما، درپی های آجری، کرســی چینی، دیوارسازی، ستونهای قطور و ظریف، جرز، پایه، قوسها و پوشش انواع طاقها، دیوارکشیها، طاق، نماسازیها، کف فرشها، و در اسکلت ســازی و استخوانبندی و نما آجرکردن فضاها و بناهای مختلف از قبیل مســاجد، حســینیه ها، مدارس، عمارت و کاخها، پلها، کاروانسراها، بازارها، حجره ها، آبانبارها و منال مسکونی و بسیاری دیگر استفاده و به کار گرفته شده است.

ساده ترین تعريفي را که بخواهيم براي آجر ارائه کنیم آن اســت كه بگوییم آجر حدوداً جســم سختی است مصنوعي كه از پختن خاك رس با اسکلت ســازی اصلي همچون با مقاومت حدوداً سنگ به دست میآید و ابعاد آن مطابق احتياج قابل تغییر است.

همچنین به  آجر به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است وبه عنوان مصالح ســاختمانی در ایران ســابقه باستانی دارد لذا کارخانه آجر سازی در ابعاد گسترده ای به فعالیت مشغول اند.

در حال حاضر با توجه به بالا  رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه  استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمانها مقدور نیست و از اسکلتهای فلزی یا بتنی استفاده میشود.

ولی از آجر برای دیوارســازی میان دهانه ســتونهای فلزی و بتونی و به خصوص در نماسازی استفاده فراوان میشود و یا آن را در قسمتی از سالن و ســایر فضاها به طور نمایان به کار میبرند.

با توجه به مناسب بودن قیمت آجر  رفته رفته از آن برای نما آجرکاری و زیباســازی بنا نیز اســتفاده شد؛ به طوری که آجر از این منظر در معماری ایران جایگاه ویژه ای یافته اســت و از گذشــته تا کنون از آن برای نماسازی ساختمان استفاده شده است.

تاریخچه آجر در معماری

فن و ساخت آجر به سالهای باستان و کهن می رسد. مصرف آجر به پیش از تاریخ و هزاران سال قبل از آن می رسد. در ادوار باستان در کناره های رودهای دجله و فرات پس از طغیان آنها بر سطح زمین گل و لای رسوب می کرد.

سوابق تاریخی نشانگر آن است که ساکنان نواحی خوزستان با بین النهرین نخستین اقوامی بودند که به این موفقیت دست یافتند. به طور کلی صنعت آجرپزی یا همان کارخانه آجر امروزی در عهد معماری پیش از هخامنشی تکامل یافت؛ تا جایی که در دوران هخامنشی پخت آجرهـای لعاب دار منقوش و برجسته بسیار معمول شد.

در دوران اشکانیان و ساسانیان از وجود آجر برای اسکلت سازی بناهـا و به خصوص پوشـش طاق ها استفاده شـد. هم چنین در معماری ادوار اسلامی به خصوص در قرن چهارم برای آجر نما استفاده شد و شیوه های دلنشین مانند انواع خطوط ر کوفی و نقش های هندسی اسلامی ( گره سازیها ) در اشکال بسیار متنوع به وجود آمد.

در سدها و پل ها که در دوران ساسانیان ساخته شده، از آجر نهایت استفاده شـده و قوس های مـدور باربر با آجرهای مقاوم پوشـش شـده بود که تعدادی از آنها هنوز مورد استفاده است.

آجر و کاربرد آن پیش از اسلام

حدود هزاران سال قبل از پخت آجر بـه روش قالب زنی خشت، تهیه آجر به صورت بلوک های نامنظم از گل سفت خشک شده آماده می شد که آن را به کوره های اولیه می بردند و با پختن بلوک از آن سرپناه می ساختند.

در واقع می توان کشف آجر را همزمان با کشف آتش و از دگرگونی زمین در اطراف اجاق های صحرایی که مورد استفاده چادرنشین ها بوده، دانست و قدیمی تریـن لوح آجری از دوران «سارگن» مؤسس امپراتوری «آکاد» مربوط به ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است.

بعد از قالب زدن خشـت و پختن آن به نام آجر در بناهـای کلده و بابل و آشـور و میان رودان بین دجله و فرات استفاده فراوان شده بود. از میان بناهای به جای مانده می توان به برج بابل ۱۱ که با آجر ساخته شده است اشاره کرد و نیز بنای «چغازنبیل» اثر ارزشمندی که حدود ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد ساخته شد و در هفت تپه خوزستان واقع است.

مجموعه تاریخی چغازنبیل در وسعتی حدود ۱۰۰ هکتار بنا شده که از یک بنای مطبق مرکزی ( زیگورات )، یک حصـار جداگانه، بقایای ۱۲ معبد، محله شاهی ، مخزن آب ، آثاری از نگهداری و انبار مصالح ساختمانی به خصوص گچ و قیر و آثار یک برج تشكيل شده است.

در ضمـن آجرنوشته هایی در بین رج های آجر نما کاری این بنا به کار رفته که شامل دستورات و احکام است و تا امروز به یادگار مانده است. آجرهای به کار رفته در این بنای تاریخی شامل آجرهای ساده ، کتیبه دار و همگی متعلق به دوره عیلامی است.

طیف رنگی بدنه این آجرها زرد ، قهوه ای ، قرمز و سبز آبی با ابعاد ۱۰ × ۳۵ × ۳۵ و ۸ × ۳۷ / ۵ × ۳۷ / ۵ سانتی متر هستند مطالعات خاک شناسی انجام شده بر روی نمونه های خشت خـام در محوطه چغازنبیل وجـود کانی های کوارتز ، سیلیس ، آمورف ، کلسیت، دولومیت، ژیپس، فلدسپار و برخی کانیهای رسی مقل کلریت، ایلیست ( میکای آبدار) و مونست موریونیت را نشان می دهد.

به طور خلاصه از آجر نما در آثار معماری قبل از اسلام و همچنین در بناهای بعد از اسلام به شکل نما آجر تا به امروز بهره فراوان برده شده است. به جرات می توان گفت، چه چیز سبب شده است که بناهای دوران باستان بمانند قبر امیراسماعیل سامانی در بخارا که در سال ۲۸۵ هجری ساخته شد، تا امروز این چنین استوار و شکوفا از تکنیک و هنر باقی بماند.

مسلما نوع مرغوب آجر و شیوه اجرای اصولی آجر نما، به خصوص پیوند و اتصالات قطعات آن با یکدیگر از رموز پایداری آجر بوده است؛ اثری که بسیار مورد توجه ایران شناسان بزرگ و معماران جهان بوده و تا امروز برای جهانیان به یادگار مانده است.

هنر آجرکاری در دوران بعد از اسلام

آجـر فقط پر کننده جرزها و پوشاننده احجام و جداکننده آنها از یکدیگردر دوران بعد از اسلام نبود، بلکه به عنوان عنصری کامل در سازه بنا و به عنوان نما آجردر معماری ایرانی به کار رفته است.

آجرها در ترکیب شان با یکدیگر تابع ریتم و هندسه خاصی هستند که از آن در تمام زمینه های ایستایی، استاتیکی، اسکلت سازی و آذینی استفاده شده است.

آجر نما در ابتدا و به عنوان عنصر اصلی بنا و فرم دهنده مورد استفاده قرار گرفت و دیری نپایید که نقش تزیین کننده را نیز بر عهده گرفت. معماران ایرانی کوشیده اند تا با کاربرد گسترده مانند  نما آجر در گونه های مختلف تزیینی حالت ارگانیک این ماده را در ارتباط با شکل بنا حفظ کنند.

معماران ایرانی از سده چهارم هجری به بعد در زمینه آجرکاری، شیوه های گوناگونی را آزموده اند. آثار گوناگون معماری به جای مانده از دورانهای مختلف بعد از اسلام شاهد نمونه های پرارزش از هنر استادکاران ایرانی در آفرینش سطوح آجری در سازه و نما آجر در زیباترین طراح ها و تناسب های موزون است.

هنر آجر نما کاری که بی تردید پشتوانه فرهنگی و ارزشی کشور است، سالیانی است که جزو هنرهای از یاد رفته شـده و آن چنان که باید و شاید اهمیتی به آن داده نشده است. آجر در گذشته مانند اکثر طاق های مسجد جامع اصفهان، تنها جنبه تزیینی نداشت، بلکه از آن برای نمایش جهت فشارها نیز استفاده می شد؛ به طوری که جهت رج ها در پاسخ به فضاهای متغير متفاوت بوده است.

در دوران سلجوقیان

انواع کارهای آجری به صورت آجر نما و با اسکلت بنا روز به روز قوت گرفت، تا جایی که نماسازی های بسیار زیبا برای بناهای آن روزگار، و مناره های بلند با شیوه های خاص در طرح های زیبای هندسی و انواع خطوط کوفی آجری و بنایی تزیین شـد.

این آثار ارزشمند در جای جای کشور عزیزمان ایران تا به امروز پابرجاست و نشانگر حسن سلیقه دستهای و توانای سازندگان خود است؛ مانند: میل کرات در بین راه تایباد و خـواف در نزدیکی مرز ایران و افغانستان ، میل خسروگرد در سبزوار ، میل مسجد علی در اصفهان

هنر آجرکاری دوره ایلخانی

در این دوره تلفیق کاشی و آجر و نیز آجر با نقوش مهری و برجسته به صورت نقش و نگار و گل  گیاه، خط چلیپایی، و … معمول شـد که استفاده به  عنوان نما آجر رایج بود و  نمونه آن را می توان در مسجد جامع اصفهان با نام آجر مهرک و در مجموعه بنای گنبد سلطانیه در زنجان، و مسجد جامع ورامین از ترکیب و تراش آجر در تیشه داری و آجرکاری در روش آجر پیش بر و «قالبی» به نام «آجر قالبی مهری» مشاهده کرد.

 هنر آجر کاری دوره تیموری

در دوره تیموری هنر معماری بسیار مورد توجه قرار گرفت و هنرهای وابسته در معماری به ویژه هنر نما آجرکاری بسیار مورد توجـه معماران این دوره به خصوص قوام الدین شیرازی بود

به طور خلاصه در این دوره در توران و به خصوص ایران پرارزش ترین پدیده های آجری از میل مناره ها، برج مقبره ها، بناهای مختلف، طاق پوش ها، اسپرسازی ها در آثار معماری خلق شدند.

این روند نیز سبب رونق هنر آجرکاری در دوره های بعد شد. از میان آثار بسیار متعدد این دوره می توان به هنر آجر نما کاری از مقرنس قطارسازی های بسیار جذاب و سایر موارد در مأذنه میل منار (گلدسته مسجد کلان) در بخــارا و بـرج مقبره مدور از نقوش نگین باف آجری و گنبد رک ترکین گود و برجسته به نام (برج اخنجـان)، آرامگاه گوهر تاج خواهر همسـر شـاهرخ تیموری در نزدیکی (آرامگاه فردوسی) در مشهد و بسیاری دیگر یاد کرد.

هنر آجرکاری دوره صفویه

در دوره صفویه با به تکامل رسیدن هرچه بیش تر هنر آجرکاری در شیوه های مختلف مواجهیم که سبب تحول در ساخت و آثار معماری برای کلیه ابنیه به خصوص بازاره، مدارس و مساجد و … شد.

در این دوران با توجه به هنر تیشـه داری برای آجرکاری به واقع زیباترین و پرتکنیک ترین ارزش هنری از آجر نما کاری برای عناصر طاقي حتى خطوط آجری از تراش و ساخت گود و برجسته سبب زیباسازی های بسیار دل پذیر شـد.

نمونه های ارزشمند این هنر را می توان در چهار صفة مسجد جامع اصفهان به ویژه صفه درویش و بسیاری آثار دیگر از شهرهای ایران بررسی کرد.

هنر آجرکاری دوره زندیه

پیوندهای آجری و انواع گلچین های آن، در دوران زندیه و ادوار بعد استفاده فراوان شدند که می توان ارگ کریم خان در شیراز را نمونه ارزشمند از این دوران در تنوع تزیین هـای نما آجر و پیوند آجرکاری در برج و باروی این بنا و برخی دیگر را نام برد.

هنر آجرکاری دوره قاجاریه ایران دوره قاجاریه با شهرسازی جدید اما در چهارچوب سنت مواجه شد. از هنر آجرکاری در سردرسازی منازل، نما آجر در قسمت های  داخلی و خارجی بناها به شکل آجرنما به خصوص در طاق پوش بازارها، کاخ ها ، به ویژه در مسجدسازی و مدرسه سازی ها و نماسازی های داخلی برای حیاط سازی ها استفاده شـد. دزفول در این زمینه شهر آجرکاری شناخته شده است.

هنر آجر کاری دوره معاصر

دوره پهلوی اول شهرسازی ایران وارد مرحله ای از دگرگونی واقع شـد. خیابان کشی های جدید سبب به کارگیری از آجرنما در نقوش آجری برای شهرسازی، مغازه ها و بناها مسکونی  و … در بدنه های آجری، اسپرسازی، کتیبه سازی و پشت بغل سازی و در جـای، جای بناها آن زمان با نوآوری ها و اما در چهارچوب سـنت شد.

در دوره پهلوی دوم روند شهرسازی دچار غرب گرایی شـد و هنر آجرکاری رو به زوال رفت. اما خوشبختانه امروزه توسط مهندسان باذوق، معمـاران هنرمنـد و بنایان و تیشه داران آجر تراش عاشق جهش هایی از هنر بدیع آجرکاری برای نما آجر کردن مساجد، اماکن مذهبی و در موردی ساختمانهای مسکونی به آمده است.

مراحل پخت در کارخانه آجر

مراحل ساخت آجر عبارتند از: کندن و استخراج مواد خام، آماده سازي مواد اوليه، قالب گيري، خشک کردن، تخليه و انبار کردن محصول

تهیه خاک رس

خاک رسی که برای آجر در کارخانه آجر انتخاب می‌کنند لازم نیست که رس خالص بوده فقط کافی است که ناخالصی نظیر چوب، زغال، ریشه گیاهی نداشته باشد. زیرا این مواد هنگام پختن آجر در داخل کوره سوخته و جای آن خالی می‌ماند و مقاومت آجر را کم می‌کند

عمل آوردن خاک

منظور از عمل آوردن خاک در کارخانه آجر آنست که خاکی یکدست و عاری از کلوخه و مواد خارجی مخصوصا مواد آلی داشته باشیم. برای اینکار خاک را هوا می‌دهند، آن را آسیاب می‌کنند و اگر بخواهند آجر مرغوب تهیه کنند آن را می‌شویند.

پس از خشک شدن از الک‌های مخصوص می‌گذرانند و دانه‌های درشت آن را جدا می‌نمایند. بعد از تهیه مصالح اگر بخواهند از آن بلافاصله استفاده نمایند آن را به سالن‌های ساخت گل می‌برند و در غیر این صورت آن را در سیلوهای مخصوص انبار می‌نمایند.

ساختن گل

در حدود ۲۰ گرم از وزن خاک به آن آب اضافه می‌نمایند. آب مورد نیاز باید فاقد مواد خارجی بوده و همچنین نباید آبی باشد که در مراحل مختلف تهیه آجر با خاک رس ترکیب شیمیایی بدهد.

بعد از اضافه کردن آب به خاک آن را خوب مخلوط می‌کنند تا تمام ذرات آن در مجاورت آب قرار گیرد و تر بشود. سپس آن را مدتی به حال خود رها می‌کنند تا رفته رفته اب به تمام ذرات خاک نفوذ کرده و آن را تر نماید و گل به شکل خمیر یکنواختی در آید.

در کارخانه آجرآنگاه آن را با لگد زدن ورز می‌دهند و به یکنواخت شدن گل و باز شدن کلوخه‌هایی که هنوز در مجاورت آب قرار نگرفته‌اند کمک می‌کنند. مقدار آب موجود در گل باید به حداقل ممکن برسد و فقط شکل دادن گل را ممکن سازد.

زیرا هرقدر آب گل زیادتر باشد خشک شدن خشت مشکل تر و پر هزینه تر می‌شود و بعد از آن که آب درون آن متصاعد گردید فضای خالی آن در خشت باقی می‌ماند و موجب پوکی آجر می‌گردد..
قالب گیری یا خشت زنی

در کارخانه‌ آجر در زمان های قدیم خشت زنی با دست انجام می‌گردید. به این صورت قالب چوبی به شکل آجری که می‌خواستند تهیه نمایند می‌ساختند. سپس آن را با دست از گلی که قبلا تهیه شده و آماده بود پر می‌کردند. با فشار انگشتان کلیه فضای خالی که ممکن بود وجود داشته باشد پر می‌نمودند. سپس سطح خارجی را با دست صاف و صیقلی می‌کردند.

بعد قالب را که ته نداشت و فقط یک چهار چوب بود را بلند می‌کردند در نتیجه خشت‌های قالب گیری شده در محل خود باقی می‌ماندند.

خشک کردن خشت

پس از چند ساعت که از زدن خشت می‌گذشت و تقریبا خشت می‌توانست قالب هندسی خود را حفظ کند آن را از محل خود بلند کرده و از سمت سطح باریک تر پهلوی یکدیگر می‌چیدند. این مراحل که در کارخانه آجر صورت می گیرد باعث می شود سطوح بیشتری از خشت در معرض جریان باد قرار میگیرد و به خشک شدن سریع تر خشت کمک می‌کردند.

البته در این روش به علت غیر فنی بودن اولا در سطح خشت ناهمواری‌های شدیدی ایجاد می‌شد و در ثانی به علت آن که سطح روی آن در اثر کوران هوا زودتر خشک می‌شد ولی مغز آن هنوز رطوبت داشت و برای آن که رطوبت مغز به خارج هدایت شود ناچار در سطح آن ترک‌هایی ایجاد می‌شد. .

انواع آجردر ساختمان سازی

آجر لعابی، آجر ماشینی، آجر ماسه آهکی،آجر نما، آجرنسوز، آجر سفال،آجر فشاری،آجر سنتی،آجر تهران،آجر قزاقی،آجر آنتیک، آجر ال،آجر شاموتی، آجر بهمنی

نقش آجر در معماری سنتی و مدرن

نقش آجر در معماری سنتی

معمار سنتی از میان مصالح ساختمانی از آجر بیش از هر ماده دیگر استفاده می کند. او آگاهانه و با مشاهده تمامی جوانب امر آجر را به عنوان ماده اصلی برمی گزیند و تقریبا در تمامی دوران تاریخ این معماری، هزار و اندی سال، براین تصمیم پابرجا می ماند. آجر برای او، هم عامل سازه ای و ساختمانی است  و هم با شیوه آجر نما کردن بنا به زیبایی ان می افزاید.

اگر این کاربرد ثانوی که تأثیر عمیقی بر فضا دارد در مرحله ای کاهش می یابد اما کاربرد اول در طول تاریخ تداوم دارد و بدین ترتیب معماری پدید می آید که پرورده و فراهم آمده آجر است و به حق می توان آن را معماری آجر  نامید.

به کارگیری  و خرید آجر یک انتخاب است. معمار سنتی نشان داده است که آن را بر سنگ و خشت ترجیح می دهد. البته معماری ایران، بناهای خشتی ( به خصوص در میان ساختمانهای مسکونی ) بسیار دارد و از آثار سنگی هم خالی نیست. گاهی هم ترکیب خشت یا سنگ با آجر مشاهده می شود . اما در تصویری کلی آجر، انتخاب اصلی و نهایی است  به خصوص برای تزیین در نما آجر کردن یک بنا بسیار چشمگیر خواهد بود.

جایگاه آجر در معماری مدرن

در معماری مدرن، کاربرد آجر در کنار چوب و شیشه ترکیب بسیار زیبا و منحصر به فردی را ایجاد می نماید.

آجر هایی که اصولا  در نمای مدرن استفاده می گردند از خانواده آجر نما می باشد.