در سرزمین هنر و تمدن، جایی که تاریخ با دستان هنرمندان جان می‌گیرد، کاشی دست ساز اصفهان چون صفحه‌ای از کتاب زیبایی ایران خودنمایی می‌کند. این هنر کهن، ترکیبی است از خاک، آب، آتش و روح لطیف انسان ایرانی؛ روحی که در هر نقش و نگار، در هر رنگ و لعاب، جلوه‌ای از عشق و ایمان را می‌آفریند. کاشی دست ساز اصفهان، تنها مصالحی برای پوشاندن دیوار نیستند؛ بلکه زبان گویای فرهنگ، تاریخ و هنر این دیار پر افتخار هستند.
هر کاشی، با دستان هنرمندی ساخته شده که نقش‌ها را نه صرفاً با قلم، که با دل ترسیم کرده است. از محراب‌های فیروزه‌ای مساجد گرفته تا ایوان‌های خانه‌های قدیمی، این کاشی‌ها روایتگر شکوهی هستند که قرن‌ها بر دیوارهای ایران تکیه زده‌اند. در ادامه بیشتر به این کاشی‌های ماندگار می‌پردازیم.
ابعاد و رنگ کاشی‌های دست‌ساز
ابعاد و رنگ کاشی‌های دست‌ساز کاشی‌های دست‌ساز معمولاً در طرح‌ها و لعاب‌های چشم‌نواز و متنوعی تولید می‌شوند و امروزه در رنگ‌ها و ابعاد گوناگونی مانند: فیروزه‌ای، سفید، مشکی و سایر تم‌های زیبا به بازار عرضه می‌گردند. این کاشی‌ها در اندازه‌هایی چون 20*20 و 30*30 سانتی‌متر نیز وجود دارند و اغلب در بخش‌های مختلف ساختمان از جمله دیوارها و کف فضاهای لوکس، مجلل و شیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. از دیگر انواع محبوب کاشی‌های دست‌ساز، می‌توان از مدل‌های ظریف و کوچک‌تری نام برد که در ابعاد 10*10 سانتی‌متر و گاهی کمتر نیز ساخته می‌شوند.
این کاشی‌ها بیشتر جنبه تزیینی دارند و در محیط‌هایی مانند استخرها، حرم‌ها و فضاهای خاص معماری مورد استفاده قرار می‌گیرند. لعاب‌هایی با رنگ‌های خاص مانند: طلایی در این محصولات به کار می‌رود که جلوه‌ای بسیار زیبا و فاخر به فضا می‌بخشند. همین ویژگی‌ها باعث شده این نوع کاشی‌ها با استقبال فراوانی در بازار روبه‌رو شوند و مشتریان زیادی داشته باشند.
روش‌های تولید کاشی دست ساز اصفهان
روش‌های تولید کاشی دست ساز اصفهانکاشیهای دست‌ساز بر اساس روش ساخت به دو دسته اصلی کاشی معرق و کاشی هفت‌رنگ تقسیم می‌شوند.
روش اول
در روش معرق، که ساخت آن نیازمند مهارت و تخصص بالایی است، طرح و نقش مورد نظر با استفاده از تکه‌های کوچک و رنگی کاشی ایجاد می‌شود. این قطعات با ظرافت بسیار بریده شده و همانند یک پازل در کنار یکدیگر چیده می‌شوند تا تصویر نهایی شکل گیرد. به دلیل پیچیدگی فرآیند و زمان‌بر بودن تولید، کاشی‌های معرق معمولاً از دیگر انواع کاشی‌های دست‌ساز گران‌تر هستند.
روش دوم
روش دوم، کاشی هفت‌رنگ است که به عنوان شیوه‌ای رایج در تولید کاشی دست‌ساز شناخته می‌شود. در این روش، هنرمندان ابتدا کاشی‌های سفید در ابعاد ۲۰×۲۰ سانتی‌متر را در کنار یکدیگر قرار می‌دهند. سپس طرح مورد نظر را با استفاده از سوزن روی کاغذ پوستی پیاده‌سازی کرده و با گرد زغال آن را به سطح کاشی منتقل می‌کنند. در ادامه، با استفاده از قلم‌مو، رنگ‌آمیزی صورت می‌گیرد و کاشی‌ها برای تثبیت رنگ‌ها درون کوره پخته می‌شوند.
چراکاشی دست ساز اصفهان مرغوب است؟
چراکاشی دست ساز اصفهان مرغوب است؟علت اصلی مرغوبیت کاشی دست ساز اصفهان استفاده از لعاب‌های باکیفیت و مرغوب در فرآیند تولید آن‌هاست. این لعاب‌ها باعث ایجاد شفافیت بالا و ظاهری درخشان در محصول می‌شوند. همچنین، کاشی‌های دست‌ساز معمولاً دارای ضخامت مناسبی هستند که دوام و مقاومت بیشتری به آن‌ها می‌بخشد. این محصولات در درجات مختلف کیفیت از جمله درجه یک تا درجه سه دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً نمونه‌هایی با درجه پایین‌تر از درجه سه تولید نمی‌شوند.
چرا در لعاب بعضی از کاشی های دست ساز ترک های ریز دیده می شود؟
کاشی‌های دست‌ساز از زیباترین و بهترین انواع کاشی هستند که به دلیل ظرافت و طراحی هنرمندانه، طرفداران بسیاری دارند. این کاشی‌ها به‌طور گسترده‌ای در طراحی داخلی منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند و جلوه‌ای خاص به فضا می‌بخشند. با این حال، گاهی ممکن است در حین استفاده دچار ترک‌خوردگی یا شکستگی شوند که دلایل متعددی در این زمینه نقش دارند.
یکی از مهم‌ترین عوامل، کیفیت مواد اولیه به‌کاررفته در جریان تولید است. در صورتی که تولیدکننده از مواد نامرغوب استفاده کند، مقاومت و دوام کاشی کاهش می‌یابد و احتمال ترک‌خوردگی آن بیشتر می‌شود.
عامل مهم دیگر، تغییرات شدید دما است. کاشی‌های دست‌ساز در برابر شوک‌های حرارتی حساس هستند و قرار گرفتن در معرض تغییرات ناگهانی دما می‌تواند باعث ترک‌خوردن آن‌ها شود. از این رو لازم است از قرار دادن کاشی‌ها در محیط‌هایی با نوسانات دمایی بالا خودداری کنید.همچنین برخورد ضربات شدید و مستقیم به سطح کاشی، یکی دیگر از دلایل رایج ترک‌خوردگی و شکستگی است. بهتر است در هنگام نصب یا نگهداری، از وارد کردن هرگونه فشار یا ضربه به کاشی‌ها پرهیز کنید تا از بروز آسیب جلوگیری شود.
تفاوت کاشی‌های دست‌ساز و چاپی
تفاوت کاشی‌های دست‌ساز و چاپی تفاوت اصلی میان کاشی دست ساز اصفهان و کاشی چاپی در شیوه اجرای طرح و رنگ بر روی سطح کاشی است. در کاشی‌های چاپی، طرح و رنگ با استفاده از دستگاه‌های مخصوص و به‌صورت ماشینی روی بدنه کاشی منتقل می‌شود. این روش موجب می‌شود که طرح‌ها با دقت بالا، بدون نقص و یکنواخت روی سطح کاشی نقش ببندند. برنامه این چاپ به دستگاه داده می‌شود و سیستم آن را بدون نقص اجرا می‌کند.
در حالی که در کاشی‌های دست‌ساز، طراحی و رنگ‌آمیزی به‌صورت کاملاً دستی و با قلم‌مو توسط هنرمندان با دست انجام می‌گیرد که نتیجه آن ایجاد حس و جلوه‌ای هنری و منحصر‌به‌فرد در هر قطعه است. با این حال، بدنه، نوع لعاب و دمای پخت در هر دو روش یکسان است و تنها تفاوت اساسی آن‌ها در روش اجرای طرح و رنگ روی کاشی است. اگر چه هر دو کاشی نمایی یکسان دارند، ولی نرخ کاشی‌های دست‌ساز گران‌تر است.
سخن پایانی
سخن پایانیکاشی دست ساز اصفهان را می‌توان از زیباترین جلوه‌های هنر سنتی ایرانی دانست که با ترکیبی از عشق، ذوق، دقت و مهارت هنرمندان خلق می‌شوند. این کاشی‌ها نه‌تنها به فضای اطراف خود روح و اصالت می‌بخشند، بلکه یادآور فرهنگ و تاریخ پرشکوه سرزمین ما نیز هستند. هر قطعه از این کاشی‌ها، حاصل ساعت‌ها کار دقیق و دستی است که آن را از محصولات صنعتی متفاوت می‌کند. اگر به دنبال زیبایی، کیفیت و ماندگاری هستید، کاشی‌های دست‌ساز انتخابی هوشمندانه و ارزشمند خواهد بود؛ چرا که علاوه بر کارکرد تزئینی، حامل پیام هنر و تمدن نیز هست. کاشی دست ساز اصفهان، انتخابی است برای کسانی که به اصالت، هنر و خاص بودن اهمیت می‌دهند.
به عنوان یک معمار با تجربه، وظیفه خودم میدونم که تجربیاتم رو در اختیار عزیزانی که به این حوزه علاقه دارند قرار بدم و در این مسیر راهنماییشون کنم.
بدون دیدگاه