امتیاز دهید post

آتشکده کاریان که به آتشکده آذرفرنبغ نیز معروف است، یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی استان فارس به شمار می‌رود. همچنین این آتشکده با قدمت چند صد ساله‌ی خود نمایانگر اعتقادات و باورهای مذهبی زرتشتیان در دوران ساسانی است. این مکان مقدس در طول تاریخ، محل برگزاری مراسمات مذهبی و آتش‌افروزی‌های مذهبی بوده و به عنوان یکی از سه آتشکده بزرگ زرتشتیان به شمار می‌رود. آتشکده آذرفرنبغ کاریان نه تنها نشان‌دهنده تاریخ غنی و میراث فرهنگی ایرانیان است، بلکه همچنان مورد توجه گردشگران و محققان قرار دارد که به دنبال کشف رازهای نهفته در دل این بنای باستانی هستند.

معرفی آتشکده کاریان

آتشکده کاریان در روستای کاریان قرار دارد. برخی بر این باورند که این آتشکده ابتدا در نزدیکی دارابگرد بوده و در اواخر دوره ساسانی به کاریان منتقل شده است. نقشه اصلی آتشکده آذرفرنبغ به شکل ذوزنقه طراحی شده و مصالح بکار رفته در دیوارهای آن شامل کاشی سنتی ایرانی، آجر و گِل است. اضلاع جلویی آتشکده حدود پنج متر عرض و هفت متر ارتفاع دارند و این ضلع جلویی بر روی سکویی به ارتفاع تقریبی پنج متر از سطح زمین قرار گرفته است.

در بالای این سکو در ارتفاع سه متری، حفره‌ای مثلثی شکل وجود دارد و روی صفحه آتشکده نیز آثاری از راهرو و اتاق دیده می‌شود که به درون فرو ریخته است. بر اساس روایات اسلامی، آتشکده آذرفرنبغ در شب میلاد پیامبر اسلام (ص) خاموش شد. خاموش شدن این آتشکده به عنوان یکی از حوادث خارق‌العاده‌ای شناخته می‌شود که همزمان با تولد، کودکی یا پیش از بعثت پیامبران اتفاق می‌افتد.

تاریخچه آتشکده کاریان

آتشکده کاریان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین آتشکده‌ های ایران به شمار می‌رود. این آتشکده در کنار آتشکده‌های آذرگشنسپ و آذربرزین‌مهر از مشهورترین آتشکده‌های پیش از اسلام به حساب می‌آید و محل عبادت موبدان زرتشتی بوده است. طبق روایات تاریخی، آتشکده‌های زرتشتی تا قرن چهارم هجری قمری در نقاط مختلف فارس فعال بودند، اما متاسفانه امروزه آثار قابل‌توجهی از آن‌ها باقی نمانده است. آتشکده کاریان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین آتشکده‌ها تحت سرپرستی ساسان، جد اردشیر بابکان قرار داشت و ساسانیان به این مکان علاقه ویژه‌ای داشتند.

در دوران ساسانیان، آتشکده آذرفرنبغ و اراضی اطراف آن به عنوان مرکز حکومتی ایل رم کاریان شناخته می‌شد. این ایل که از پاسارگادیان دوره هخامنشی بود؛ به اردشیر بابکان در تأسیس حکومت ساسانیان کمک کرد و به همین دلیل مورد توجه او و دیگر پادشاهان ساسانی قرار گرفت. آتشکده کاریان در مرکز حکومتی رم کاریان واقع شده و این ایل در برابر حمله اعراب از شهر دفاع کرد، اما اعراب پس از چهار بار محاصره موفق به فتح آن شدند.

ایل باصری که امروز در استان فارس به کوچ‌نشینی ادامه می‌دهد، تنها بازمانده ایل پاسارگادیان ساسانیان به شمار می‌رود. یک روایت تاریخی نیز وجود دارد که می‌گوید آتش آتشکده آذرفرنبغ به آتشکده شمالی فسا منتقل شده و سپس به نیریز و از آنجا به هندوستان برده شده است. واندنبرگ در کتاب باستان‌شناسی ایران قدیم به ویرانه‌های آتشکده آذرفرنبغ اشاره کرده و نوشته که امروز چیزی از آن باقی نمانده است. آتشکده آذرفرنبغ به عنوان یکی از زیارتگاه‌های بزرگ مردمان فلات ایران شناخته می‌شود و فخرالدین اسعد گرگانی در داستان ویس و رامین به آن اشاره کرده است.

زائران برای حل مشکلات خود به آتشکده کاریان مراجعه کرده و از آتش چاره می‌خواستند و اشیاء گران‌بها مانند طلا و نقره را نذر می‌کردند. کسانی که نذرشان برآورده می‌شد، قربانی‌هایی مانند گوسفند و گاو در آتشکده تقدیم می‌کردند.

در گذشته اطراف آتشکده آذرفرنبغ قصرها و بناهای متعددی برای موبدان و زائران وجود داشت و در جلوی آتشکده دریاچه‌ای بزرگ به دستور اردشیر بابکان ساخته شده بود. پادشاهانی چون اردشیر بابکان، انوشیروان و فیروز به زیارت آتشکده آذرفرنبغ رفته‌اند. سایر زائران نیز تنها به دور آتش مقدس طواف می‌کردند و تنها موبدان و شاهان اجازه دیدن آتش مقدس را داشتند. به همین دلیل به نظر می‌رسد شهر کاریان یکی از شهرهای مهم و پررونق آن زمان بوده است.

ظهور اسلام و سقوط تیسفون موجب ایجاد رعب و وحشت در دل مردم شهر کاریان به ویژه مغان و موبدان فارس شد. این افراد به دلیل نگرانی از خاموش شدن آتش مقدس، بخشی از آتش را به شهر فسا و بخشی دیگر را به بیضا منتقل کردند.

در دوران خلافت حضرت علی (ع)، زیاد بن ابیه به عنوان والی فارس منصوب شد. او با صدور حکمی، «عبدالله بن ابی بکر» را مأمور خاموش کردن آتش‌ها کرد. عبدالله تصمیم داشت از آتشکده گور در فیروزآباد آغاز کند، اما به او گفتند که آتش کاریان بزرگ‌تر و مقدس‌تر است و باید از آنجا شروع کند. عبدالله به کاریان رفت و مردم به دور آتشکده حصار و بارو کشیدند؛ اما عبدالله موفق شد و موبدان را از پای درآورد، تمامی آنان را کشت و آتشکده کاریان را برای همیشه خاموش کرد.

آتش موجود در آتشکده یزد که بیش از ۱۵۰۰ سال روشن مانده از آتشکده کاریان به عقدا منتقل شده است. این آتش به مدت نزدیک به ۷۰۰ سال در عقدا روشن نگه‌داشته شده و سپس در سال ۵۲۲ خورشیدی (۱۱۷۴ میلادی) به اردکان منتقل شد. این آتش نزدیک به ۳۰۰ سال در اردکان یزد بود و در سال ۸۵۲ خورشیدی (۱۴۷۴ میلادی) به یزد منتقل شد.

معنی آذرفرنبغ چیست؟

کلمه آذرفرنبغ از دو بخش «آذر» و «فرنبغ» تشکیل شده است. بخش اول یعنی «آذر» به معنای آتش بوده، در حالی که بخش دوم «فرنبغ» به معنای «فرِّ بَغانی» یا «درخشانی ایزدی» در زبان فارسی اشاره دارد. به معنای دیگر آذرفرنبغ به عنوان «آذر خورداد» یا آتش «فره ایزدی» نیز ترجمه شده و همچنین واژه «آذرفر» به معنای «دارنده فره ایزدی» و «بغ» نیز به معنای «خدا» است. بنابراین آذرفرنبغ به نوعی نماد آتش مقدس و درخشانی بوده که با الهیات و باورهای زرتشتی مرتبط می‌شود.

آیا امکان بازدید از آتشکده آذرفرنبغ وجود دارد؟

اگر شما هم جزو گردشگرانی هستید که می‌خواهید آتشکده کاریان را ببینید، می‌توانید از سمت شیراز به این منطقه سفر کنید. به طوری که با طی ۳۳۷ کیلومتر (که تقریبا چهار ساعت زمان می‌برد) به شهرستان لارستان می‌رسید. همچنین این آتشکده در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی بخش جویم این شهرستان قرار دارد و در مسیر بین بندر سیراف و دارابگرد واقع شده است. اگر قصد دارید در این شهرستان اقامت کنید و از سایر بناهای تاریخی آن بازدید کنید، نگران نباشید؛ گزینه‌های مناسبی مثل هتل و مهمان‌سرا برای شما آماده است.

سخن پایانی

آتشکده کاریان با قدمت و تاریخ غنی خود نشانه‌ای از معماری باستانی ایران است. همچنین این مکان تاریخی فرهنگ و باورهای مذهبی زرتشتیان را به تصویر می‌کشد. این مکان مقدس که روزگاری محل تجمع موبدان و برگزاری مراسم مذهبی بوده، هنوز هم جذابیت خود را برای گردشگران و پژوهشگران حفظ کرده است. با بازدید از آتشکده کاریان، می‌توانیم به عمق تاریخ و فرهنگ کشورمان پی ببریم و ارزش‌های معنوی و تاریخی آن را پاس بداریم. بی‌شک حفاظت از این میراث گرانبها وظیفه‌ای است که بر عهده همه ما بوده تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از زیبایی‌ها و رازهای نهفته در دل این آتشکده بهره‌مند شوند.