کاشی نمای مسجد، تابلوهایی از هنر و معنویت هستند که با هر نقش و نگار خود، آینهای از فرهنگ، عشق، باور دینی و ایمان را به نمایش میگذارند. هر قطعه کاشی، داستانی از ارادت، خلوص و عشق به خالق را به زبان تصویر روایت میکند و رنگهای زیبا، جذاب و زنده آن، تجلی بینظیری از آسمان و زمین در هماهنگی را به نمایش میگذارند. این آثار هنری که با دستان معجزهگر هنرمندان نقش میگیرند نه تنها زیبایی ظاهری میآفرینند، بلکه روح انسان را به عمق رازهای الهی دعوت میکنند و قلبها را به سوی نور هدایت میکند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید، بیشتر به این کاشیهای فیروزهفام و خوشرنگ میپردازیم.
تاریخچه کاشی برای نمای مساجد
کاشی مسجد یا به اصطلاح کاشی نوشته های دینی، مذهبی یا کتیبه های مساجد یکی از عناصر مهم و جدایی ناپذیر مکانهای مذهبی و مقدس به ویژه مساجد و حرم بزرگان دین هستند. چنانچه به زیارتگاه ها و حرمهای بزرگان دین سفر کرده باشید، به وضوح میبینید که در تمامی این مکان های مقدس کاشی نوشته مذهبی با جلوه ها و رنگ های جذاب به چشم میخورد. قبل از اسلام در معماری باشکوه هخامنشی و ساسانی کتیبه ها در دل کوه ها و بر روی سنگ ها حک شدهاند که برای ثبت وقایع تاریخی مثل: تاج گذاری یا درگذشت پادشاهان یا پیروزی در جنگ ها مورد استفاده قرار میگرفتند.
اما پس از اسلام کتیبه ها برای بیان اعتقادات مذهبی و دینی وارد معماری شدند و نقطه عطفی نوین در این زمینه بود. به ترتیب در دوران سلجوقیان، ایلخانان، تیموریان، صفویه و قاجار این هنر ارزشمند کاشی نمای مسجد به اوج ارزش خود رسید. دوره صفویه عصر طلایی هنر کاشیکاری در ایران است. در این دوره، استفاده از کاشی هفترنگ رواج یافت که به هنرمندان اجازه میداد طرحهای پیچیدهتر و متنوعتری ایجاد کنند. مسجد شیخ لطفالله از شاهکارهای هنری این عصر طلایی کاشیکاری در ایران به شمار میآید.
نقش انواع کاشیهای مساجد در معماری اسلامی
زیبایی همواره رکن اصلی و مهم هنر و معماری ایران و جهان است و تزیینات واقعی یکی از روشهای ایجاد زیبایی در معماری اسلامی بوده است. تزئینات معماری اسلامی به ویژه در کاشی نمای مسجد و بقاع متبرکه نقش اساسی را به خود اختصاص داده است. مسجد در لغت به معنای مکان سجده، محل عبادت و بیانگر جایی است که نهایت خضوع و فروتنی را در انسان به وجود میآورد.
کاشی و کاشیکاری بخش لاینفک از مساجد است. هنرمند ماهر کاشیکار با توجه به مکان کاربرد و ویژگیهای آن، از کاشی نوشته مناسب با آن قسمت بنا یا سازه همراه با اسما متبرکه استفاده میکند. کاربرد وسیع کاشی نمای مسجد با نمای زینتی به عنوان یکی از عناصر اصلی و جلوههای ویژه در مساجد ایران دلایل زیبا شناختی و منطقی دارد.
تزئینات مساجد ایران در ابتدای کار فقط به گچ و آجر محدود بود. اما به مرور زمان با رواج انواع کاشی، هنرمندان به فکر تزئین مساجد با این عنصر تزئینی ناب و جذاب افتادند و با کمک کاشیکاری زیبا پیوندی باورنکردنی بین آسمان و زمین ایجاد کردند. رنگهای جذاب، دلنشین و فوقالعاده و نقشهای به کار رفته در کاشی نمای مسجد، معنویت این بناها را دو چندان کرده است. کاشی سنتی در قسمت های مختلف داخل و خارج مسجد به کار میرود که عبارتند از: کتیبه، گنبد، محراب، مناره و ایوان. با نگاهی دقیق به مساجد ایران ، کمتر مسجدی را پیدا میکنید که با کاشیهای خوشرنگ و جذاب مزین نشده باشند.
دلایل سفارش کاشی نوشته یا کتبیه برای مساجد
کتیبه مسجد از تزئینات زیبا و پر مفهوم در مساجد است که شامل: آیههای قرآن، کاشی نوشتههایی از احادیث قدسی، نقوش معنوی و اطلاعات مربوط به مسجد است. این کاشی نوشتهها اغلب در بخشهای گوناگون مساجد و حسینهها مانند: دربهای ورودی، نمای بیرون، شبستان، صحن و محراب نصب میشوند. کتیبههای مسجد علاوه بر تزئین و زیبایی، اطلاعات خوب و مهمی درباره مسجد به نمازگزار میدهند. این کاشی نوشتهها به طور معمول شامل: اسم مسجد، سال بنای مسجد، نام بانی یا خیر، آیههای قرآنی و سایر اطلاعات مربوط به تاریخچه و معرفی مسجد است.
همچنین احادیث اهلبیت و نقوش مذهبی نیز در سفارشات کتیبه مسجد به چشم میخورد. در مجموع، کتیبههای مساجد یک پیامرسان تصویری زیبا است که علاوه بر تاریخچه بنا، حامل پیامهای مهم دینی، فرهنگی و هنری و مذهبی است که برای بیان هویت و ارزشهای مربوط به مسجد و جامعه اسلامی استفاده میشود.
نقشهای تزئینی در کاشیهای مساجد
نقوش تزئینی در کاشیهای مساجد و اماکن متبرکه به ۴ گروه دسته بندی میشوند که شامل موارد زیر میشوند.
خطوط تزئینی
خطوط تزئینی به الگوها یا خطوطی گفته میشود که برای زیباسازی و تزئین طراحیها، متون، معماری و هنرهای بصری به کار میروند. این خطوط اغلب شامل: اشکال هندسی، خطوط منحنی، نقوش گیاهی و اسلیمی هستند، این خطوط شامل:
- کوفی بنایی
- خط ثلث
- خط محقق
- خط ریحان
- خط نسخ
- خط نستعلیق است.
نقوش هندسی
نقوش هندسی در کاشی نمای مسجد یکی از مهمترین ویژگیهای هنرهای اسلامی و معماری سنتی است که به دلیل ترکیب زیباییشناسی، ریاضیات و تقارن، جایگاه ویژهای دارند. این نقوش بهطور عمده از الگوهای هندسی زیر تشکیل شدهاند که عبارتند از :
- مثلث
- مربع
- شش ضلعی
- دایره که پایه اصلی نقوش کاشیهای مساجد است.
نقوش گیاهی
نقوش گیاهی در کاشیکاری به طرحهایی گفته میشود که با الهام از عناصر طبیعت مانند: گلها، برگها، شاخهها و درختان ایجاد شده و بهصورت کاملا خلاقانه روی کاشیها نقش میبندند. این نقوش یکی از شاخصترین ویژگیهای هنر اسلامی و ایرانی هستند که شامل:
- گلدان
- کاسه بشقابی
- تاک و انگور میشوند.
نقوش انسانی
اگر چه در دوره صفویه معماران با منع به کار بردن تصاویر انسان در کاشیهای مساجد روبرو شدند، اما تصاویر انسانی در کاشیهای مذهبی حسینیهها، سقاخانههای دوران قاجار موسوم به نقاشی قهوهخانهای به روی کار آمد که عبارتند از:
- تصاویری زیبا از امامان شیعه
- مبارزه حضرت علیاکبر {ع}
- چهره و تمثال مبارک حضرت ابوالفضل {ع} تصویر عروج پیامبر روی سر درب مساجد و حسینهها نقش بست.
چگونگی نصب کاشی نوشته در مسجد
کاشیکاری مسجد به روشهای بسیار گوناگونی با توجه به نوع کاشی انجام میشود. برای مثال، کاشیهای آماده که طرحهای تکراری دارند، به آسانی نصب میشوند، اما در نصب کاشی نمای مسجد که مذهبی هستند و روی آنها آیات قرآنی درج شدهاست و به کاشی آیات قرآنی هم شناخته می شوند، باید کاشیها به نوبت، دقت و ظرفت نصب شوند، تکنیکهای نصب متفاوت است و حتما باید توسط افراد متخصص و زبده در این حوزه انجام شود. نصابهای آموزش دیده، حرفهای و مجریان کار مساجد انجام شود و هر فرد مهارت، جسارت و ذکاوت نصب آنها را ندارد.
سخن پایانی
کاشی نمای مسجد نمادی از هنر اصیل ایرانی، اسلامی است که از دل تاریخ و فرهنگ این سرزمین الهام گرفته و بیانگر ترکیب شگفتانگیز زیبایی، معنا و ایمان است. هر طرح و رنگ در این اثر هنری، گویای پیامهایی عمیق از عشق، وحدت و نیایش به سوی خالق بیهمتا است. این جلوه باشکوه نه تنها زینتبخش فضای ظاهری مسجد است، بلکه پلی است میان نسلها و یادگاری جاودان از گذشتگانی که با عشق و اخلاص، هنر خود را در خدمت معنویت و عبادت آیندگان قرار دادند.
خرید کاشی نمای مسجد از بزرگترین تولیدکننده آن در ایران
گروه آرچی لرن بزرگترین تولید کننده انواع کاشی نمای مسجد در ایران است که متریال هایی فوق العاده با کیفیت را با قیمتی بسیار مناسب و به صرفه تولید می کند. برای ثبت سفارش و خرید متریال نمای مساجد می توانید با شماره تلفن 09153069688 تماس حاصل نمایید و یا جزئیات سفارش خود را به همین شماره در یکی از پیام رسان ها ارسال کنید.
به عنوان یک معمار با تجربه، وظیفه خودم میدونم که تجربیاتم رو در اختیار عزیزانی که به این حوزه علاقه دارند قرار بدم و در این مسیر راهنماییشون کنم.
بدون دیدگاه