تهران کمی دورتر از هیاهو و شلوغی، یک جای خاص همچون کاخ سعدآباد دارد. اینجا فقط یک ساختمان بزرگ نیست، بلکه مانند یک کتاب قطور است که داستان‌های زیادی از گذشته ایران را تعریف می‌کند. در باغ‌های سرسبزش که قدم بزنید، انگار دارید به زمان‌های قدیم سفر می‌کنید، زمانی که پادشاهان قاجار و پهلوی اینجا زندگی می‌کردند و کارهای مهم را انجام می‌دادند. هر گوشه از این کاخ، با معماری قشنگ و وسایل دیدنی‌اش، چیزی برای گفتن دارد. اگر به تاریخ و هنر علاقه دارید، یا دلتان می‌خواهد از مکان تاریخی و زیبا و باصفایی دیدن کنید، کاخ سعدآباد همان جایی است که دنبالش می‌گردید. بیایید با هم به این کاخ برویم و ببینیم چه چیزهایی برایمان پنهان کرده است.
تاریخچه کاخ سعدآباد
تاریخچه کاخ سعدآبادسرگذشت مجموعه کاخ سعدآباد به دوران پادشاهی قاجار می‌رسد، زمانی که این ناحیه سرسبز و خوش آب‌وهوا در شمال تهران، به عنوان یک ییلاق دلنشین برای استراحت تابستانی شاهان و درباریان قاجار کاربرد داشت. آن‌ها در باغ‌های وسیع این منطقه، عمارت‌ها و کوشک‌هایی کوچک برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای پایتخت و لذت بردن از هوای خنک آن بنا کرده بودند. تحول بنیادین و تبدیل این منطقه به یک مجموعه سلطنتی گسترده، همزمان با آغاز حکومت پهلوی اول به وقوع پیوست.
رضاشاه با علاقه فراوان به این نقطه، زمین‌ها و باغ‌های پیرامون را خریداری کرد و مساحت سعدآباد را به میزان قابل توجهی افزایش داد. او سپس فرمان ساخت کاخ‌ها و بناهای متعددی با سبک‌های معماری گوناگون را در این پهنه وسیع صادر کرد. تا هم به عنوان محل سکونت اصلی خاندان سلطنتی عمل کند و هم مکانی برای پیشبرد برخی امور دولتی باشد. کاخ سبز که پیشتر شهوند نام داشت و کاخ سفید یا همان کاخ ملت، جزو شناخته‌شده‌ترین بناهایی به‌‌حساب می‌آیند که در این دوره احداث شدند.
جزئیات ساخت و تزئینات داخلی‌شان، نشان‌دهنده هنر و سلیقه آن عصر است. در دوره پهلوی دوم و دوران پادشاهی محمدرضا شاه، کاخ سعدآباد جایگاه مهم خود را به عنوان اقامتگاه اصلی خانواده سلطنتی و مرکز بسیاری از ملاقات‌های رسمی و تصمیم‌گیری‌های سیاسی نگه داشت. افزون بر بهره‌برداری از کاخ‌های پیشین، ساختمان‌های تازه‌ای نیز به مجموعه اضافه شد و یا کاربری برخی بناهای قدیمی‌تر، برای اهداف جدید مثل دفاتر اداری یا پذیرایی از شخصیت‌ها، تغییر پیدا کرد.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، کارکرد سلطنتی این مجموعه عظیم به پایان رسید و فصل جدیدی در تاریخ آن گشوده شد. به تدریج و با برنامه‌ریزی‌های صورت‌پذیرفته،درهای سعدآباد به روی همگان باز شد و کاخ‌های گوناگون آن، یکی پس از دیگری، به‌‌موزه‌هایی با گنجینه‌های ارزشمند تاریخی، هنری و فرهنگی تغییر ماهیت دادند.
نگاهی به ۵ جای دیدنی در مجموعه کاخ سعدآباد
نگاهی به ۵ جای دیدنی در مجموعه کاخ سعدآبادهر گوشه از این مجموعه داستانی برای گفتن دارد و هر بنا، پنجره‌ای به سوی زندگی و دوران پادشاهان پهلوی و همچنین هنر و فرهنگ ایران‌زمین است. انتخاب تنها چند مورد از میان این همه زیبایی دشوار تواهد بود، اما در ادامه به معرفی پنج مکان دیدنی و پرطرفدار در این مجموعه می‌پردازیم که بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه‌ای به یادماندنی برای شما رقم بزند.
۱. کاخ سفید (موزه ملت)
کاخ سفید یا کاخ ملت، به عنوان بزرگترین کاخ سعدآباد، اصلی‌ترین اقامتگاه تابستانی محمدرضا شاه پهلوی و همسرش فرح دیبا به حساب می‌آمد. بسیاری از امور رسمی و دیدارهای مهم نیز در همین بنا انجام می‌شد. نمای سفید رنگ و معماری باشکوه آن که تلفیقی از سبک ایرانی و اروپایی را نشان می‌دهد، در همان نگاه اول توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند.
این کاخ وسیع دارای تالارهای متعدد و بزرگی مانند تالار پذیرایی، تالار غذاخوری و دفتر کار شاه است که با:
- وسایل مجلل
- فرش‌های نفیس دستباف
- پرده‌های گران‌بها
- تابلوهای نقاشی ارزشمند
تزئین یافته‌اند. قدم گذاشتن در این فضاها، شما را با سبک زندگی و تشریفات دوران پهلوی دوم آشنا می‌سازد. جزئیات به کار رفته در دکوراسیون و چیدمان، نشان از دقت و هزینه زیادی دارد که صرف ساخت و تجهیز آن شده است. بازدید از این کاخ بهترین فرصت برای دیدن محل زندگی و کار آخرین شاه ایران از نزدیک و درک بهتر بخشی از تاریخ معاصر کشورمان خواهد بود.
۲. کاخ سبز (موزه شهوند)
۲. کاخ سبز (موزه شهوند)کاخ سبز که پیشتر کاخ شهوند نام داشت، یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین بناهای مجموعه کاخ سعدآباد به شمار می‌رود و در نقطه‌ای مرتفع با چشم‌اندازی زیبا قرار گرفته است. این کاخ در ابتدا به عنوان اقامتگاه ییلاقی رضاشاه پهلوی ساخته شد و بعدها به عنوان مهمان‌خانه سلطنتی مورد استفاده قرار گرفت. شهرت اصلی این کاخ به دلیل نمای خارجی آن که با سنگ‌های سبز کمیاب معدن خمسه زنجان پوشیده شده و جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد به آن بخشیده است. فضای داخلی کاخ سبز نیز بسیار دیدنی و مجلل طراحی شده؛ تالار آینه با آینه‌کاری‌های بسیار ظریف و خیره‌کننده بر روی دیوارها و سقف، یکی از شاهکارهای هنری این بنا محسوب می‌شود.
فرش‌های دستباف گران‌قیمت، به‌خصوص فرش مشاهیر اثر هنرمندان کرمانی، مبلمان‌های ارزشمند، و تزئینات گچ‌بری و خاتم‌کاری، همگی نشان‌دهنده اوج هنر و صنعت‌گری ایرانی در آن دوران هستند. در تزئینات داخلی آن، هنر دست هنرمندان ایرانی به خوبی دیده می‌شود. از آینه‌کاری‌های خیره‌کننده سقف و دیوارها گرفته تا گچ‌بری‌های ظریف و حتی استفاده محدود از کاشی سنتی در برخی قسمت‌ها را شامل می‌شوند.
جالب است بدانید برخلاف تصور رایج، در هنر کاشی‌کاری اصیل، اغلب کاشی‌های کوچک‌تر با طرح‌های پیچیده‌تر به دلیل زمان و دقت بیشتری که برای ساختشان صرف می‌شود، ارزش و قیمت بالاتری دارند. بازدید از کاخ سبز، تجربه‌ای متفاوت از شکوه و هنر معماری ایرانی را ارائه می‌دهد.
۳. موزه هنرهای زیبا (کاخ اسود)
۳. موزه هنرهای زیبا (کاخ اسود)ساختمانی که امروزه به عنوان موزه هنرهای زیبا شناخته می‌شود، در گذشته با نام کاخ اسود یا کاخ سیاه شهرت داشت و محل وزارت دربار پهلوی دوم بود. این بنا پس از انقلاب اسلامی، تغییر کاربری یافت و به محلی برای نمایش آثار ارزشمند هنری، به‌ویژه نقاشی، تبدیل شد. معماری خود بنا نیز با نمای سنگ مرمر سیاه، وقار و جذابیت خاصی دارد.
در این موزه، مجموعه‌ای گران‌بها از آثار نقاشان برجسته ایرانی، از دوره صفویه تا دوران معاصر، به نمایش گذاشته شده است. تابلوهایی از هنرمندان نامی چون:
- کمال‌الملک
- سهراب سپهری
- حسین زنده‌رودی
- استاد فرشچیان
- و بسیاری دیگر
تاریخ تحول هنر نقاشی در ایران را به تصویر می‌کشند. علاوه بر آثار ایرانی، بخش قابل توجهی از موزه به نمایش نقاشی‌های اروپایی از قرن هفدهم تا بیستم میلادی اختصاص یافته که توسط خاندان پهلوی خریداری یا به آن‌ها هدیه داده شده بود. آثاری از نقاشان مکاتب مختلف اروپایی در این بخش وجود دارد که برای علاقه‌مندان به هنر کلاسیک و مدرن غربی بسیار جذاب خواهد بود. بازدید از موزه هنرهای زیبا، فرصتی مغتنم برای آشنایی با گنجینه‌ای از هنر ایران و جهان در فضایی تاریخی است.
۴. موزه خودروهای سلطنتی
برای علاقه‌مندان به دنیای اتومبیل و تاریخچه آن، موزه خودروهای سلطنتی کاخ سعدآباد یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این مجموعه خواهد بود. در این موزه، مجموعه‌ای کم‌نظیر از خودروهای کلاسیک و لوکسی که توسط خاندان پهلوی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، نگهداری و به نمایش گذاشته شده است. این خودروها شامل مدل‌های مختلفی از برندهای معتبر جهانی مانند رولزرویس، مرسدس بنز، کادیلاک و فورد هستند که هر کدام داستان و تاریخچه خاص خود را دارند. دیدن این خودروهای قدیمی که با دقت و وسواس نگهداری شده‌اند، نه‌تنها شما را با صنعت خودروسازی دهه‌های گذشته آشنا می‌کند.
بلکه تصویری از سطح زندگی و امکانات حمل‌ونقل خانواده سلطنتی در آن دوران ارائه می‌دهد. برخی از این خودروها، مانند رولزرویس فانتوم ۴ یا مرسدس بنز ۶۰۰، مدل‌های بسیار کمیاب و ارزشمندی به شمار می‌روند که دیدنشان از نزدیک برای هر بازدیدکننده‌ای، به‌ویژه دوست‌داران خودرو، هیجان‌انگیز است. این موزه، نگاهی متفاوت به بخشی از تجملات و امکانات دوران پهلوی می‌اندازد.
۵. موزه آشپزخانه سلطنتی
۵. موزه آشپزخانه سلطنتیبازدید از موزه آشپزخانه سلطنتی، تجربه‌ای متفاوت و جالب توجه در مجموعه کاخ سعدآباد ارائه می‌دهد که شما را با بخشی کمتر دیده شده از زندگی درباری آشنا می‌کند. این ساختمان که در نزدیکی کاخ سفید قرار دارد، محلی بود که در آن غذاهای مورد نیاز ساکنان کاخ‌ها و مهمانان آن‌ها تهیه و طبخ می‌شد. این آشپزخانه به تجهیزات مدرن آشپزی صنعتی در زمان خود مجهز بوده و بازدید از آن، مقیاس بزرگ تهیه غذا برای دربار را نشان می‌دهد. در این موزه می‌توانید انواع دیگ‌های بزرگ، فرهای صنعتی، دستگاه‌های خمیرگیری، یخچال‌های قدیمی و سایر وسایل و ابزارهای پخت‌وپز را مشاهده کنید که برای سرویس‌دهی به تعداد زیادی از افراد طراحی شده بودند.
چیدمان فضا و نوع تجهیزات، به خوبی گویای سازماندهی و حجم کاری که در این بخش از دربار جریان داشته است.موزه آشپزخانه سلطنتی، برخلاف شکوه و تجمل کاخ‌ها، نگاهی واقع‌بینانه‌تر به یکی از جنبه‌های ضروری و روزمره زندگی در دربار می‌اندازد و جزئیات جالبی را درباره تدارکات و پشتیبانی مجموعه سلطنتی فاش می‌سازد.
جمع بندی
جمع بندی و در پایان این گردش در میان کاخ‌های باشکوه و باغ‌های سرسبز سعدآباد، دعوت می‌کنیم تا این تجربه را از نزدیک لمس کنید. کاخ سعدآباد، فراتر از چند بنای تاریخی، دریچه‌ای به سوی تاریخ معاصر ایران است. جایی که می‌توانید در میان شکوه معماری و زیبایی هنر، غرق در گذشته شوید و ارتباطی عمیق‌تر با فرهنگ و هویت خود برقرار کنید. این مجموعه نفیس، با کاخ‌های چشم‌نواز، موزه‌های متنوع و فضای زیبا، نه تنها یک مقصد گردشگری جذاب است، بلکه بخشی ارزشمند از میراث ملی ما به شمار می‌رود. پس همین حالا برای سعد آباد از برجسته‌ترین کاخ های ایران برنامه‌ریزی کنید و با سفر به این مجموعه تاریخی، سفری به تاریخ و هنر ایران داشته باشید!
به عنوان یک معمار با تجربه، وظیفه خودم میدونم که تجربیاتم رو در اختیار عزیزانی که به این حوزه علاقه دارند قرار بدم و در این مسیر راهنماییشون کنم.
بدون دیدگاه