کاخ چهل ستون چند ستون دارد ؟!

کاخ چهل ستون از بناهای تاریخی استان اصفهان در ایران است و یکی از نمونه‌ باغ کاخ‌ های سلطنتی به جا مانده از دوره صفوی در این شهر  است. سوالی که همیشه پرسیده می شود اینست که چهل ستون چند ستون دارد ؟!

این کاخ 20 ستون دارد، اما به خاطر تصویر ستونها در آب به کاخ چهل ستون شهرت یافته است.

در واقع، این باغ و کاخ بخش کوچکی از باغ وسیع جهان‌ نما است که شاه عباس اول با احداث کوشکی در میان آن هسته نخستین کاخ چهل ستون را ایجاد کرد.

این کاخ در بستر شهر و در میان سایر باغ‌ ها شکل‌ گرفته و امكان دسترسی به آن از سایر باغ‌ ها میسر بود.

مجموعه‌ ای از این باغ‌ ها كه در امتداد چهار باغ شکل‌ گرفته بودند، یكی از شالوده‌ های اصفهان عصر صفوی را شكل می‌دادند و نقش کاخ چهل‌ ستون از این جنبه ممتاز است؛ زیرا حلقه وصل این شالوده و شالوده دیگر شهری، یعنی مجموعه نقش‌ جهان بوده است.

تاریخچه کاخ چهل‌ ستون

پس از انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت ایران در دوران صفویه، این شهر به سرعت رشد و توسعه پیدا کرد و ساختمان‌ های بسیاری در آن ساخته شد.

یکی از مهم‌ ترین این ساختمان‌ ها مجموعه باغ و کاخ چهل ستون بود که سنگ بنای ساخت آن، در زمان شاه عباس اول (شاه عباس کبیر) گذاشته شد و یکی از زیباترین کاخ ها در ایران است.

بر اساس روایت‌ های مختلف، شاه عباس اول در زمان سلطنت خود نیاز داشت تا در کنار کاخ رسمی خود یعنی کاخ عالی قاپو، که کارهای دربار را در آن انجام می داد، کوشکی کوچک نیز داشته باشد تا بتواند به دور از هیاهوی سلطنت و کشورداری در آن استراحت کند.

به همین جهت در میان باغ جهان نما (که بعدها به نام باغ چهل ستون مشهور شد)، دستور ساخت عمارتی کوچک به شکل کلاه‌ فرنگی با اتاق‌ هایی به بلندی 12 متر را داد.

البته به مرور زمان این عمارت برای پذیرایی از سفرا، رجال، سیاسیون ایرانی و خارجی و برپایی جشن‌ های کوچک مورد استفاده قرار گرفت.

حتی برخی از مورخان در آثار خود نوشته‌ اند که شاه عباس اول، جشن نوروز در بیست و سومین سال سلطنت خود را در این عمارت برگزار کرد.

در مورد کاخ چهلستون خوب است بدانید این باغ کاخ به تمامی باغ‌ های اطراف خود در آن زمان از جمله باغ های محدوده خیابان چهار باغ و میدان نقش جهان دسترسی داشت و عمارت میانی آن، کاخ چهل ستون، از طریق تونلی به همه کاخ های آن دوره اصفهان یعنی کاخ هشت بهشت اصفهان و عالی قاپو متصل بود. و یکی آثار شاخص معماری ایرانی است.

معماری کاخ چهل‌ ستون

• کاخ که بالغ بر 67 هزار متر مربع مساحت دارد، سه ورودی دارد.
• زمین باغ کاخ چهل‌ ستون دارای شیب اندکی است.
• حیاط کاخ در داخل باغ بزرگی قرار گرفته که دور تا دور آن با درختان بلند قامت پوشیده شده است.
• معماری کاخ، ترکیبی از هنر ایرانی، فرنگی و چینی است.
• چهل ستون نمادی از یک معماری برون گراست و چهره متفاوتی نسبت به سایر معماری عمارت ها دارد.
• طرح و مهندسی ساختمان این عمارت به طوری است که چشم انداز های بیرونی نگاه هر بیننده ای را به خود جذب می کند.
• کاخ چهل‌ ستون ، ۲۰ ستون دارد و در اصل دارای یک ایوان اصلی و بزرگی می باشد.
• ۱۸ تا از این ستون ها از چوب درختان چنار و کاج درست شده است.
• به طور کلی بنای این عمارت به گونه ای مهندسی شده که در گذشته محل مناسبی برای استراحت پادشاهان صفوی و هم چنین مکان خوبی برای پذیرایی از میهمانان خارجی به خصوص در فصل تابستان که داخل عمارت هوای خنکی داشت.
• چهار تا از ستون میانی کاخ روی شیر سنگ ها قرار گرفته و دو تا از آن شیرها به یک سر انسان شباهت دارند که در گذشته از دهان این شیرها آب فوران می کرد و به داخل حوض مقابل این کاخ می ریخت.
• تمام دیوارهای کاخ چهل ستون از آینه های قدی بلند و نقاشی های زیبا و با رنگ های متنوع تزیین شده اند و از طرفی تمام درها و پنجره ها با منبت کاری و خاتم کاری زینت داده شده اند که به عمارت رنگ و لعاب خاصی بخشیده اند.
• نور پردازی های داخل سالن ها و اتاق های این بنای تاریخی در شب هنگام، جلوه ای زیبا از یک کاخ را به نمایش می گذارد.
• باغ کاخ چهل‌ ستون سه در ورودی داشته است که در قدیمی آن، رو به شرق قرار دارد.
• هنگام ورود به باغ از سر در اصلی آن، پس از طی مسافتی نه چندان زیاد، به استخر بزرگ جلوی عمارت و سپس به خود بنا خواهیم رسید.
• محور اصلی باغ، جهت حرکت را به کمک درختانی در دو سو به‌ سمت کاخ اصلی نشان می‌ دهد.
• باغ دارای شیب بسیار كمی است كه به جاری شدن آب در جوی‌ ها كمک می‌کند.

تزیینات کاخ چهل‌ ستون

• همانطور که از معماری کاخ پیداست، نقاشی های داخل تالار ها و اتاق های شمالی و جنوبی، از چند سبک مختلف الگو گرفته اند.
• طراحی بعضی از نقوش کاخ چهل‌ ستون با نظارت شاهانی مثل شاه عباس اول و دوم انجام شده است. بخش های دیگر از نقوش دیوار ها، بر اساس اسلوب نقوش اروپایی ها طراحی شده است.
• سالن مخصوص میهمانان در کاخ چهل ستون با طرح ها و نقوش طلایی و بسیار زیبا از شاهکارهای نقاشان دوران صفوی می باشد.
• البته برخی از طرح های کشیده شده روی دیوارهای کاخ توسط نقاشان ایتالیایی و اروپایی انجام شده است.
• نقاشی های تالار مرکزی کاخ چهل ستون در دوران قاجاریه نقاشی شده اند که نشان دهنده ی پذیرایی شاه عباس اول و دوم از شاهان و سفرای ارمنستان و همایون هندی و جنگ شاه اسماعیل با ازبکان می باشد.
• در دو طرف سالن مرکزی کاخ نقاشی سفرای اروپایی را دو تا از نقاشان هلندی به نام های آنژل و لو کار نقاشی کرده اند و در حالت کلی نقوش و انواع طرح های مختلف روی دیوارهای تالارها به نوعی یک رویداد از آن زمان را نشان می دهد.

سخن آخر

کاخ چهل ستون در دوره شاه عباس یکم احداث آن آغاز شد و در وسط آن عمارتی ساخته شده بود.

شاه عباس اول، کوشکی در میان باغ بنا نهاد که این کوشک هسته اولیه کاخ را تشکیل داد که تالار میانی کاخ چهل ستون و غرفه‌ های چهار گوشه آن را در بر می گرفت.

در سلطنت شاه عباس دوم، ساختمان تکمیل شد و در ساختمان موجود مرکزی، تغییرات کلی داده شده‌ است. تالار آینه، تالار ۱۸ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان های طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزئینات نقاشی و آئینه کاری و کاشی کاری سنتی دیوارها و سقف ها افزوده شده‌ است.

باغ کاخ چهل‌ ستون اصفهان در سال 1310 با شماره 108 به عنوان گنجینه‌ ای از تاریخ، هنر و فرهنگ ایران در فهرست میراث ملی کشورمان قرار گرفت و در سال 2011 میلادی با شماره 1372 به عنوان بخشی از میراث جهانی سازمان یونسکو شناخته شد.

منابع:

Chehel Sotoun (Forty Columns) Isfahan, Iran

جعفر کریمی پناه

به عنوان یک معمار با تجربه، وظیفه خودم میدونم که تجربیاتم رو در اختیار عزیزانی که به این حوزه علاقه دارند قرار بدم و در این مسیر راهنماییشون کنم.

• راهنمای طراحی لوکیشن عکاسی
• راهنمای طراحی مسجد مدرن
• راهنمای جامع طراحی نمای مسجد
• راهنمای کامل طراحی مسجد سنتی: اصول و نکات کلیدی