ایران، با پیشینه‌ای چند هزار ساله، همواره از کانون‌های اصلی شکل‌گیری تمدن‌ها و امپراتوری‌های بزرگ در تاریخ بشر به‌شمار می‌رود. این سرزمین پهناور، که از ساحل‌های شمالی دریای خزر تا کرانه‌های جنوبی خلیج فارس گسترده شده، در طول قرون متمادی میزبان سلسله‌های پادشاهی بزرگی بوده که هر یک نقش پررنگی در تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم ایفا کرده‌اند. فرمانروایان ایرانی، برای پاسداری از قدرت و امنیت خود، دژهایی استوار بر فراز کوه‌ها و قلب دشت‌ها بنا کردند.
این قلعه های ایران، گویای روزگاران پرحادثه و داستان‌هایی از شجاعت، تدبیر و هنر معماری ایرانی‌اند. این بناها نه تنها نمایانگر اقتدار حکومت‌های گذشته‌اند، بلکه امروزه همچون: گنجینه‌هایی بی‌نظیر، اسرار تاریخی فراوانی را در دل خود حفظ کرده‌اند؛ اسراری که هر سنگ آن‌ها روایت‌گر بخشی از تاریخ پرشکوه ایران است. در ادامه همراه ما باشید تا شما را با شماری از برجسته‌ترین قلعه های ایران آشنا کنیم.
قلعه شوش، از زیباترین قلعه های ایران
قلعه شوش، از زیباترین قلعه های ایرانقلعه شوش از زیباترین قلعه های ایران به‌شمار می‌رود که در ظاهر شباهت زیادی به قلعه‌های اروپایی دارد. این قلعه در سال ۱۸۹۷ میلادی به دست ژان ماری دومورگان، باستان‌شناس فرانسوی، با هدف ایجاد مرکزی برای پژوهش‌های باستان‌شناسی و نگهداری آثار کشف‌شده ساخته شد. طراحی آن برگرفته از معماری قلعه‌های قرون وسطایی اروپا است و جلوه‌ای منحصربه‌فرد به آن بخشیده است.
تاریخچه قلعه شوش
قلعه شوش در زمان قاجار و در نزدیکی آرامگاه حضرت دانیال نبی در شهر شوش استان خوزستان بر فراز تپه‌ای ساخته شد. آنچه موجب مشهور شدن قلعه به جز طراحی بی‌نظیر و منظره‌های فوق‌العاده شده، آجرهای به کار گرفته در آن است. آجرهایی که برگرفته از کاخ داریوش هستند و برای ساخت قلعه شوش به کار آمده‌اند. در میان آجرهای قلعه، قطعه‌هایی خودنمایی می‌کنند که به خط میخی زیگورات چغازنبیل شوش مزین هستند.
معماری قلعه شوش
در میان قلعه های ایران، معماری قلعه شوش جلوه‌ای از ترکیب هنر ایرانی و الهام از قلعه‌های قرون وسطایی اروپایی است. این قلعه به‌دلیل قرار گرفتن بر فراز تپه، به‌صورت پلکانی ساخته شده و دارای دو حیاط در ارتفاع‌های مختلف است. مصالح به‌کاررفته مانند : خشت و آجر، مهر تاییدی بر سبک خاص معماری آن هستند. پلکانی بودن سازه، آن را از نظر ظاهری به زندان باستیل فرانسه شبیه کرده است.
نمای کلی قلعه از بالا به شکل ذوزنقه است و راهرویی دور تا دور آن کشیده شده است. این بنا سه ورودی و دو حیاط دارد. در ورودی، طاق‌های رومی، تزئینات آجری و قوس‌های زیبا با آجرهایی منقوش به کتیبه‌های میخی خودنمایی می‌کنند؛ کتیبه‌هایی مشابه آنچه در زیگورات چغازنبیل دیده می‌شود، از همین رو برخی مورخان و باستان‌شناسان قلعه شوش را نسخه کوچکی از چغازنبیل می‌دانند.
به‌دلیل کاربرد گسترده آجر در نمای قلعه، آن را با نام قلعه آجر نیز می‌شناسند. همچنین همانند بسیاری از قلعه های ایران این بنا نیز دارای برج‌هایی برای دیده‌بانی است؛ از جمله برج شمالی در میانه حیاط و برجی در سمت غرب که در گذشته به‌عنوان کبوترخانه استفاده می‌شده است.
بهترین زمان سفر به قلعه شوش:
بهترین زمان سفر به قلعه شوش فصل‌های پاییز و زمستان است.
- زمان بازدید از قلعه: کلیه روزهای هفته به جز شنبه‌ها از ساعت ۸ صبح تا ۲۰ شب
- آدرس قلعه شوش: استان خوزستان، شهر شوش، محله بهشتی، میدان شهدا و خیابان طالقانی
قلعه الموت، از معروف ترین و تاریخی ترین قلعه های ایران
قلعه الموت، از معروف ترین و تاریخی ترین قلعه های ایرانقلعه الموت در استان قزوین و در نزدیکی روستای گازرخان واقع شده است. این قلعه اسرارآمیز در سال ۴۸۳ هجری قمری، برابر با قرن یازدهم میلادی، توسط حسن صباح بنیان‌گذاری شد و به‌عنوان مرکز اصلی فرقه اسماعیلیه مورد استفاده قرار گرفت.
قلعه الموت را بیشتر بشناسید
در بین قلعه های ایران، نام قلعه الموت با فرقه اسماعیلیه همراه بوده و از حسن صباح، رهبر این گروه به عنوان خداوند الموت یاد شده است. طبق این منابع، حسن صباح حدود ۳۵ سال در این قلعه زندگی کرده و از آن به عنوان مقر اصلی نظامی خود استفاده می‌کرد. در دوره صفویان از این قلعه به عنوان زندان استفاده می‌شد.
همچنین در دوره‌ای از زمان، محل زندگی برخی افراد از طبقه اجتماعی خاص مانند: امرا و بزرگان بوده است. قلعه روی صخره‌ای بلند ساخته شده که در گذشته دسترسی به آن بسیار سخت بوده، اما امروزه برای راحتی بازدیدکنندگان، پله‌هایی از پایین صخره تا ورودی قلعه ساخته‌اند. در ورودی قلعه، تابلویی نصب شده که حسن صباح را معرفی کرده و او را خداوند الموت نامیده است. سقف بخش‌هایی از قلعه با برزنت پوشانده شده و ورود به قسمت‌های داخلی آن برای گردشگران ممنوع است.
وقتی به بالای صخره می‌رسید و در کنار قلعه می‌ایستید، منظره‌ای چشم‌نواز از دشت سرسبز گازرخان، رودخانه اندج و دره الموت پیش روی شما گسترده شدهاست. منظره‌ای که آن‌قدر زیبا و دیدنی است که تعجب همه را بر می‌انگیزد. این مکان یکی از بهترین نقاط برای عکاسی به‌شمار می‌رود. قلعه حسن صباح در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار گرانبهای ملی و تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه قلعه الموت
بر اساس اسناد و منابع معتبر تاریخی، بنای اولیه قلعه الموت در سال ۲۴۶ هجری قمری، همزمان با خلافت دهمین خلیفه عباسی، به دست حسن بن زید باقری، معروف به داعی کبیر، پایه‌گذاری شد. داعی کبیر که از بنیان‌گذاران حکومت علویان در طبرستان بود، با هدف مقابله با تهدیدهای احتمالی دشمنان، تصمیم گرفت دژی مستحکم و نفوذناپذیر را بر فراز منطقه‌ای مرتفع و دشوار و صعب‌العبور بنا کند. او در این امر موفق بود؛ چراکه قلعه الموت تا سال‌های طولانی توانست همچون سدی استوار، حکومت علویان را از گزند حملات محافظت کند.
سه یار دبستانی و قلعه الموت
در بین قلعه های ایران، قلعه الموت در دل خود افسانه‌ها و روایت‌های بسیاری دارد که نسل به نسل منتقل شده و تا امروز باقی مانده‌اند. یکی از معروف‌ترین این داستان‌ها که حقیقت دارد و در برخی کتاب‌ها نیز به آن اشاره شده، ماجرای سه یار دبستانی است که پرداختن به آن خالی از لطف نیست.
نام حسن صباح و قلعه الموت آن‌چنان در هم تنیده شده‌اند که با اندکی جست‌وجو، به داستان‌هایی شگفت‌انگیز می‌رسیم. عبارت یار دبستانی که امروزه برای بسیاری شناخته شدهاست، در واقع ریشه در داستانی با همین عنوان دارد که ادوارد فیتزجرالد، نویسنده و ادیب انگلیسی، به آن اشاره کرده است. فیتزجرالد در سال ۱۸۵۹ میلادی، هنگام ترجمه رباعیات خیام به زبان انگلیسی، در مقدمه کتاب نوشت: خواجه نظام‌الملک، خیام نیشابوری و حسن صباح سه دوست دوران تحصیل بودند که با هم قرار گذاشتند هر یک که به قدرت رسید، دیگران را یاری کند.
بر اساس روایت او، پس از گذشت سال‌ها، خواجه نظام‌الملک به مقام وزارت دربار سلجوقیان رسید. او شرایطی فراهم کرد تا خیام در آرامش به پژوهش و نگارش بپردازد و برای حسن صباح نیز مقامی در دربار فراهم کرد. اما طولی نکشید که میان این دو اختلاف افتاد و حسن صباح از دربار رانده شد. او پس از آن به سوی سرزمین‌های دیگر رفت و فرقه‌ای بنیاد نهاد که بعدها به حشاشین یا اسسین شهرت یافت. این داستان، یکی از جذاب‌ترین افسانه‌هایی است که به قلعه الموت پیوند خورده‌‌است.
بهترین زمان بازدید از قلعه الموت
اواخر تابستان تا اوایل پاییز بهترین زمان برای سفر به قلعه الموت است. در این مدت هوای منطقه بسیار عالی و خنک بوده و طبیعت اطراف قلعه نیز در زیباترین حالت خود قرار دارد.
- آدرس قلعه الموت: قزوین، شهرستان الموت، روستای گازرخان
ارگ کریمخان، از قلعه های ایران مربوط به دوران زندیه
ارگ کریمخان، از قلعه های ایران مربوط به دوران زندیهارگ کریم خان یکی از قلعه های ایران است که در قلب شهر شیراز و در استان فارس قرار دارد این بنا یکی از باشکوه‌ترین یادگارهای دوران زندیه به شمار می‌رود. این بنای جالب از قرن هجدهم میلادی تاکنون همچون نگینی در بافت قدیمی شیراز می‌درخشد. ارگ کریمخان نمونه‌ای چشم‌نواز از ترکیب معماری نظامی و مسکونی است.
بنابر روایت‌ها، این سازه تاریخی در سال ۱۱۸۰ هجری قمری به فرمان کریمخان زند ساخته شد. این ارگ که در قلب شهر قرار دارد، همزمان نقش دژ نظامی و اقامتگاه سلطنتی را ایفا می‌کرد و به همین دلیل ترکیبی از معماری دفاعی و مسکونی را در خود جای داده است.
معماری ساده و در عین حال باشکوه ارگ کریمخان
ارگ کریمخان با وجود سادگی در طراحی، زیبایی و عظمت چشمگیری دارد. این بنا که در مقایسه با کاخ‌ها و بناهای دوران صفویه یا قاجار از تزئینات کمتری برخوردار است، در اوج سادگی نمادی از اقتدار و ظرافت معماری دوران زندیه به شمار می‌آید. ارگ در زمینی به مساحت ۱۲۸۰۰ متر مربع ساخته شده و زیربنایی حدود ۴۰۰۰ متر مربع دارد.
با توجه به کاربری دوگانه ارگ، این بنا به دو بخش نظامی و مسکونی تقسیم شده است. در بخش مسکونی، اتاق‌هایی با نقاشی‌های دیواری، ایوان‌های مزین به کاشی سنتی، باغچه‌ها و آب‌نماها وجود دارد که فضایی دلنشین و آرام‌بخش ایجاد کرده‌اند. اطراف بنا دیوارهایی آجری با ارتفاع ۱۲ متر و کنگره‌هایی مخصوص دیده‌بانی قرار گرفته است که استحکام ارگ را تضمین می‌کند. در چهار گوشه دیوارها نیز چهاربرج استوانه‌ای شکل با ارتفاع ۱۴ متر ساخته شده که از سه طبقه تشکیل شده‌اند و در هر طبقه اتاق‌هایی برای استراحت سربازان یا نگهداری تجهیزات نظامی وجود داشته است.
مصالح اصلی به کار رفته در این برج‌ها، سنگ و آهک است. نکته‌ای جالب درباره این ارگ، کج شدن یکی از برج‌های آن در سال‌های اخیر است. با وجود پی‌ریزی برج‌ها در عمق ۶ متری زمین، برج شمال‌غربی دچار انحراف شده که دلیل آن هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. همین پدیده، توجه بیشتری را به این اثر تاریخی جلب کرده و آن را به یکی از جاذبه‌های دیدنی شیراز تبدیل کرده است.
در بین قلعه های ایران این قلعه شباهت زیادی به ذوزنقه دارد. این شکل هندسی خاص به‌دلیل کج شدن برج شمال‌غربی است که به علت نشست زمین، کمی به سمت غرب کشیده شده است.
بهترین زمان سفر به ارگ کریمخان
هر گاه که عزم سفر به شیراز زیبا را کردید، می‌توانید از ارگ کریمخان بی‌نظیر، یکی از جذاب‌ترین قلعه های ایران دیدن کنید.
ساعات بازدید از ارگ کریمخان زند: ارگ کریمخان در نیمه اول سال یعنی بهار و تابستان همه‌روزه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۹ شب پذیرای گردشگران است. در نیمه دوم سال پاییز و زمستان نیز گردشگران و مسافران می‌توانند از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۸:۳۰ شب از این بنای تاریخی دیدن کنند.
آدرس ارگ کریمخانی: استان فارس، شیراز، خیابان کریم خان زند، میدان شهدا، ابتدای خیابان هجرت
قلعه دختر، از جذاب ترین قلعه های ایران در دوره ساسانیان
قلعه دختر، از جذاب ترین قلعه های ایران در دوره ساسانیاندر دوران حکومت ساسانیان، یکی از جذاب‌ترین قلعه های ایران بر فراز کوهی در شمال شهر فیروزآباد ساخته شد؛ از ماندگار ترین قلعه های ایران که تا امروز نیز نمادی از شکوه معماری نظامی آن دوران به‌شمار می‌رود. این دژ که به قلعه دختر شهرت دارد، به دستور اردشیر بابکان و در فاصله سال‌های ۲۲۴ تا ۲۴۱ میلادی ساخته شد. هدف اصلی از ساخت آن، دفاع از شهر در برابر دشمنان، به‌ویژه اردوان پنجم، آخرین پادشاه اشکانی بود.
با گذشت زمان برخی بخش‌های قلعه به سبب فرسودگی، برای حفظ پایداری به داربست تکیه داده‌اند؛ درست مانند فردی که در پیری نیاز به عصا دارد. صعب‌العبور بودن مسیر رسیدن به این قلعه، آن را به مکانی دور از دسترس تبدیل کرده بود و از همین رو، آن را قلعه دختر نامیده‌اند.
در باورهای گذشتگان الهه آناهیتا یا ایزد بانوی آب‌ها نقش مهمی در ساخت دژهای ایران داشت. به همین دلیل، بسیاری از قلعه های ایران با نام دختر خوانده شده‌اند که نمادی از تقدس، استحکام و صعب‌العبوری هستند.
بخش‌های قلعه دختر فیروزآباد
قلعه دختر فیروزآباد در مساحتی حدود ۲۳۰۰ مترمربع و در سه طبقه ساخته شده است. طبقات به کمک یک برج پلکانی به هم وصل شده‌اند. طبقه اول قلعه دختر شامل: برج‌های نگهبانی در جهات مختلف با روزنه‌هایی برای دیده‌بانی و تیراندازی بود. همچنین یک آب‌انبار و دو چاه عمیق که تا رودخانه امتداد داشتند، در این بخش قرار دارد؛ سازه‌هایی شگفت‌انگیز که بدون هیچ امکاناتی ساخته شدند.
طبقه دوم نیز حیاط مرکزی و تالاری بزرگ داشت که محل استراحت نگهبانان و پذیرایی از مهمانان بود. اما شکوه واقعی قلعه در طبقه سوم دیده می‌شد؛ جایی که سرای شاهی با گنبدی باشکوه قرار داشت، هرچند امروزه اثر چندانی از آن باقی نمانده است. در وسط این کاخ زیبا، حیاط مرکزی با تالارهایی جالب در اطراف آن وجود دارد.
سقف تالارها نیز به شکل طاق‌های ضربی قدیمی و نیم‌دایره ساخته شدهاست. برخی تالارها دارای سکوهایی هستند که از طریق راه‌پله قابل دسترس بودند. جایی که زمانی عطر غذاهای اصیل ایرانی در آن غوغا می‌کرد. در ضلع شرقی هم سکویی بلند با راه‌پله‌ای به طبقه سوم راه داشت.
در کنار دیوار شرقی قلعه، حمامی به نام حمامک یا غار ساخته شده بود که دمایی ثابت در حدود ۳۰ درجه سانتی‌گراد داشت. هوای مطبوع این مکان باعث می‌شد حاکمان از آن برای حمام کردن استفاده کنند. با این حال، به دلیل جنس آهکی غار، بخش زیادی از آن از بین رفته و تنها آثار اندکی باقی مانده است. در میان قلعه های ایران، قلعه دختر فیروزآباد دارای ساختاری آهکی است.
بهترین زمان سفر
برای بازدید از قلعه دختر فیروزآباد می‌توانید همه‌روزه از ساعت ۶ صبح تا ۱۹ به این مکان تاریخی مراجعه کنید. البته در ایام سوگواری مانند: تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی (ع)، رحلت پیامبر اکرم (ص)، رحلت امام خمینی (ره) ، ۱۴ و ۱۵ خرداد و شهادت امام جعفر صادق (ع)، بازدید از این قلعه تعطیل است.
همه ایرانی‌ها می‌دانند که استان فارس یکی از خوش‌آب‌وهواترین نقاط کشور است. فرقی ندارد در کدام فصل سال راهی قلعه شوید. اما بهار و تابستان آب و هوا بهتر و مناسب‌تر است.
آدرس قلعه دختر بدین شرح است: استان همیشه بهار فارس، شهر فیروزآباد، کیلومتر ۱۰ جاده فیروزآباد به کوار
قلعه بابک، از سرسبز ترین قلعه های ایران
قلعه بابک، از سرسبز ترین قلعه های ایراندر دل طبیعت سرسبز و چشم‌نواز جنگل‌های ارسباران و بر بلندای یکی از کوه‌های سر به فلک کشیده این منطقه، یکی از زیباترین قلعه های ایران به نام قلعه بابک خود را به رخ همگان می‌کشد. قدمت ساخت این دژ به دوران پر از حرف ساسانیان بازمی‌گردد، اما شهرتش را مدیون جان‌فشانی و دلاوری‌های بابک خرمدین، مبارز نستوه ایرانی است.
قلعه بابک به‌دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فردش، نزدیک به ۲۰ سال به عنوان سنگر دفاعی بابک خرمدین و یارانش در برابر یورش اعراب به‌کار گرفته شد. امروزه این قلعه تاریخی یکی از دیدنی‌ترین قلعه های ایران است که در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته و در فصول بهار و تابستان، گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند.
تاریخچه
در میان آثار کشف‌شده از قلعه بابک، سفال‌هایی با نقش‌ونگارهای زیبا و خاص کشف شده که برخی کارشناسان بر اساس آن‌ها حدس زده‌اند که این قلعه در قرن ششم و هفتم میلادی محل سکونت بوده است. همچنین تعدادی سکه مسی نیز در قلعه پیدا شده، اما به‌دلیل فرسودگی، نوشته‌های روی آن‌ها قابل‌خواندن نیست تا تاریخ دقیق قلعه را مشخص کند.
اطلاعات دقیقی از ساخت این قلعه در دوران پیش از اسلام در دست نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قومی از جنوب غربی دریای خزر، احتمالا تالشی‌ها، در دوران هخامنشیان در این منطقه ساکن بوده‌اند و حتی مدتی با هخامنشیان درگیر جنگ شده‌اند.
برخی منابع قدمت ساخت قلعه بابک را به دوره ساسانی یا اشکانی نسبت می‌دهند. این نظریه‌ها بیشتر بر اساس شباهت‌های معماری قلعه با آثار دوره ساسانی به‌ویژه مجموعه تخت سلیمان مطرح شده‌اند. با این حال نمی‌توان با صراحت و قطعیت گفت که این دژ در کدام دوره ساخته شده است. از آنجا که قلعه کارکردی دفاعی داشته، برخی حدس‌ها بیشتر به دوران اشکانی اشاره دارد، چون قلعه های ایران در این دوره بیشتر نقش دژ محکم دفاعی را ایفا می‌کردند.
در قرون دوم و سوم هجری، قلعه بازسازی و بخش‌هایی از آن اصلاح شد. آثاری از این تغییرات، به‌ویژه مربوط به دوران بابک خرمدین، هنوز هم پس از ۱۲۰۰ سال پابرجا هستند و از ذکاوت و مهارت سازندگان حکایت دارند. کاربرد دقیق قلعه در زمان ساخت و دلیل پنهان‌سازی سکه‌ها در بخش‌هایی از آن هنوز مشخص نیست، اما آنچه روشن است، هوشمندی در انتخاب محل ساخت آن است؛ دژی مستحکم در ارتفاع با مسیرهای دشوار و دره‌های عمیق اطراف که امکان نفوذ دشمن را به‌شدت کاهش می‌داد.
موقعیت استراتژیک قلعه چنان بود که حتی سپاهی بزرگ نیز نمی‌توانست به‌آسانی به آن دست یابد و تیرهای دشمن از فاصله دور هرگز به قلعه نمی‌رسید.
بهترین زمان بازدید از قلعه چه وقت است؟
قلعه بابک یا جمهور در منطقه سرد کوهستانی قرار دارد و هر سال زمستانی پر از برف خواهد دارد. پس بهترین زمان بازدید از قلعه بابک فصل گرماست؛ اما چون مسیر سخت و ناهموار است نباید هوا خیلی گرم باشد چون ممکن است گرمازده شوید. اگر دوست دارید در هوایی خوب و خوش به قلعه بابک بروید به شما پیشنهاد می‌شود از اوایل بهار تا پایان فصل و شهریور تا مهر را انتخاب کنید.
- آدرس قلعه بدین شرح است: استان سرسبز آذربایجان شرقی، کلیبر، ۳ کیلومتری شهر کلیبر
قلعه فورگ، از قلعه های ایران مربوط به افشاریه
قلعه فورگ، از قلعه های ایران مربوط به افشاریهقلعه فورگ در روستایی به همین نام و در ۱۱ کیلومتری اسدیه، مرکز شهرستان درمیان در خراسان جنوبی قرار دارد. این قلعه تاریخی از دوره افشاریه به‌جا مانده و تا دوران قاجار نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است، موضوعی که بر اهمیت تاریخی و نظامی آن می‌افزاید. در بین قلعه های ایران، قلعه فورگ از نوع قلعه‌های نظامی، حکومتی محسوب می‌شود که در گذشته، حاکم منطقه به همراه خانواده‌اش در آن سکونت داشته و از همین محل به اداره امور می‌پرداخته است.
هرچند شواهد تاریخی عمدتاً به دوران افشاریه اشاره دارند، اما کشف سفالینه‌هایی متعلق به دوران سلجوقی و تیموری نشان می‌دهد که قدمت استقرار در این قلعه، به زمان‌های دورتری بازمی‌گردد.
تاریخچه قلعه فورگ
ساخت قلعه فورگ در دوران نادرشاه افشار و به فرمان میرزا بقاخان، حاکم منطقه آغاز شد و پس از او پسرش میرزا رفیع‌خان ساخت این دژ را به پایان رساند. در دوره قاجار، میان حاکم‌نشین قاینات و حاکم‌نشین فورگ و درمیان، درگیری‌های شدیدی در گرفت که در نهایت با کشته شدن میرزا رفیع‌خان و تصرف قلعه به پایان رسید. اسناد مکتوب درباره ساخت قلعه یا وقایع تاریخی و طبیعی آن چندان زیاد نیست و برای روشن شدن بسیاری از جزئیات، باید بررسی و کاوش بیشتری انجام شود.
تنها کتیبه موجود، روی سطح ساروجی آب‌انبار قلعه حک شده و تاریخ ۱۱۸۱ هجری شمسی را نشان می‌دهد؛ این کتیبه بیانگر مرمت‌هایی در اوایل دوره قاجار به دست استاد ابوسعید جز یکی است. بررسی‌های محلی نیز با این اطلاعات یکسان بوده و نام‌هایی مانند: میرزا بقاخان و فرزندانش به‌ویژه میرزا رفیع‌خان دوم و سوم را در تاریخ قلعه ثبت کرده‌اند.
موقعیت و ساختار معماری قلعه فورگ
قلعه فورگ در بخش شمالی روستای فورگ و در ارتفاع ۱۸۴۰ متری از سطح دریا جا خوش کرده است. این قلعه بر فراز ارتفاعات دره درمیان قرار گرفته و به دشت اسدیه کاملا مشرف است. موقعیت حساس و استراتژیک قلعه طوری است که بر تمام روستا، مزارع اطراف و مسیرهای ارتباطی شرق منطقه تسلط دارد.
وسعت این بنای تاریخی حدود ۹۲۰۰متر مربع است و گستردگی آن از شرق به غرب امتداد یافته است. ورودی اصلی قلعه در بخش شرقی آن قرار دارد که پایین‌ترین نقطه قلعه محسوب می‌شود. در ساختار معماری قلعه، سه بخش اصلی از شرق به غرب شناسایی و ثبت شده‌اند.
بخش نخست با بخش شرقی
این قسمت شامل: انبار علوفه، محل نگهداری دام‌ها، محل اقامت خدمه و یک حوض انبار است.
بخش دوم یا قسمت میانی
این قسمت در مرکز قلعه و در ارتفاعی بالاتر از بخش اول قرار گرفته و شامل فضاهایی برای نگهداری آذوقه، تجهیزات نظامی، محل اقامت سربازان و مسجد می‌شود. طراحی این قسمت به‌گونه‌ای بوده که در صورت حمله دشمن سربازان می‌توانستند از آن به عنوان خط دفاع دوم بهره‌مند شوند. مصالح به کار رفته در این دژ تاریخی عمدتا سنگ و ملات گچ بوده و طوری ساخته شده که با شیب طبیعی کوه سازگاری دارد.
بخش سوم یا قسمت غربی
این بخش در بلندترین جای قلعه ساخته شده و دو طبقه دارد و به دلیل موقعیت عالی، دید کاملی به روستا و راه‌های ارتباطی اطراف دارد. این ساختار فوق‌العاده علاوه بر جنبه‌های نظامی و دفاعی، نشانگر معماری دقیق و هوشمندانه‌ای است که شرایط جغرافیایی و امنیتی منطقه را به خوبی در نظر گرفته است.
قلعه فورگ در مجموع دارای ۱۸ برج بوده که امروزه تنها بخشی از آن‌ها باقی مانده است. مصالح اصلی به‌کاررفته در ساخت قلعه شامل: سنگ، آجر و خشت است. این بنای مستحکم بر فراز صخره‌ای سنگی ساخته شده و با وجود گذر قرن‌ها همچنان پابرجا و استوار ایستاده است. در بخش فوقانی برج‌ها و دیوارهای قلعه، سازه‌هایی با طراحی کنگره‌دار و منافذ مخصوص دیده‌بانی و دفاع تعبیه شده‌اند که بیانگر کاربرد نظامی این قلعه در گذشته هستند.
بهترین زمان سفر به قلعه
از آنجا که آب‌وهوای خراسان جنوبی در پاییز و زمستان همواره سرد و خشک است، ما به شما توصیه می‌کنیم بهار یا تابستان را برای بازدید از قلعه زیبای فورگ انتخاب کنید.
- آدرس قلعه فورگ: خراسان جنوبی، شهرستان درمیان، بخش مرکزی، دهستان درمیان، روستای فورگ
قلعه والی، ار قلعه های ایران مربوط به دوره قاجار
قلعه والی، ار قلعه های ایران مربوط به دوره قاجاریکی از جذاب‌ترین قلعه های ایران، قلعه والی در شهر ایلام است. این دژ زیبا یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر ایلام به شمار می‌رود. ایلام، شهری زیبا در دل کوه‌ها و ارتفاعات پوشیده از جنگل، با آب‌وهوایی معتدل و کوهستانی، به مقصدی دلپذیر برای گردشگران تبدیل شده است، به‌طوری‌که هر سال هزاران نفر برای لذت‌بردن از طبیعت و آثار تاریخی به این منطقه سفر می‌کنند.
تاریخچه قلعه والی ایلام
قلعه والی ایلام یکی از بناهای تاریخی و معروف این شهر است که در سال ۱۳۲۶ هجری قمری به دستور غلامرضاخان فیلی، پسر حسینقلی‌خان ابوقداره و والی وقت منطقه در دوره قاجار ساخته شد. این قلعه روی تپه‌ای نسبتا بلند در محله ده بالا ساخته شد و امروزه در ضلع شمالی خیابان پاسداران قرار دارد. ارتفاع فعلی قلعه از کف حیاط حدود ۴ متر است.
طبق سنگ‌نوشته‌ای که در محل قرار دارد، غلامرضاخان ساخت قلعه را با معماری حاج درویش علی کرمانشاهی و حجاری رضاقلی به پایان رساند و این بنای باشکوه در سال ۱۳۲۵ قمری تکمیل شد.
معماری قلعه والی
قلعه والی دارای طراحی منظم و چشم‌نوازی است. این بنا ۲۰ اتاق بزرگ، ۵ اتاق کوچک، ۴ ایوان و ۲ تراس کوچک در ضلع جنوبی دارد. ضلع شرقی و غربی قلعه به‌صورت قرینه ساخته شده‌اند و از حیاط مرکزی، با چهار پله سنگی می‌توان به اتاق‌ها و ایوان‌ها دسترسی پیدا کرد. همچنین سه راه‌پله در قلعه ساخته شده که به پشت‌بام راه دارند.
دو برج نگهبانی نیم‌دایره‌ای شکل در قلعه تعبیه شده و در راهروها نیز طاق‌نماهایی برای استقرار نگهبانان ساخته شده است. سقف راهروی ورودی ضلع شرقی و اتاق شاه‌نشین با کاشی‌های رنگی و گچبری‌های ظریف تزئین شده‌اند. در سه ضلع شمالی، غربی و شرقی قلعه، شش زیرزمین وجود دارد که نور آن‌ها از طریق پنجره‌های مشبک آجری و شیشه‌های رنگی تامین می‌شود. در بازسازی‌های انجام‌شده، برای سقف‌ها از ملات گچ، برای دیوارها از گل و آهک، و برای بخش‌هایی از ملات ماسه و سیمان استفاده شده است.
بخش‌های مختلف قلعه والی
قلعه والی دارای سه ورودی است که ورودی اصلی آن در ضلع جنوبی قرار دارد. این ورودی با ۱۱ پله به اتاق نگهبانی و سپس با ۸ پله دیگر به کف حیاط می‌رسد. این طراحی به سبک معماری یونانی انجام شده است. سایر درها نیز برای رفت‌وآمد مهمانان به‌صورت خصوصی در نظر گرفته شده‌اند.
نمای بیرونی قلعه با سنگ‌های تراش‌خورده مستطیلی شکل و نقوش اسلیمی برجسته تزئین شده است. در بخش‌هایی از سقف یکی از اتاق‌ها، هنوز آینه‌کاری‌های اصیل باقی مانده است. نرده‌های آجری فیروزه‌ای، بالکن‌های سرپوشیده با پنجره‌های مشبک و شیشه‌های رنگی، درهای ارسی، ستون‌های گرد با سرستون‌های نقاشی‌شده، قوس‌های کمانی، درختان بلند و حوض زیبای مستطیلی همه و همه از زیبایی‌های چشم‌نوازی هستند که هنگام ورود به قلعه والی ایلام، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.
بهترین زمان بازدید از قلعه والی
با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه، بهترین زمان برای بازدید از قلعه والی، فصل‌های بهار و تابستان است. در این زمان، هوا خنک و دلپذیر بوده و گردشگران و مسافران می‌توانند از گردش در فضای تاریخی قلعه نهایت لذت را ببرند.
- آدرس قلعه والی: شهر ایلام، قسمت شمالی خیابان پاسداران، روبروی شهرداری
قلعه سریزد، از کهن ترین قلعه های ایران مربوط به دوره ساسانیان
قلعه سریزد، از کهن ترین قلعه های ایران مربوط به دوره ساسانیانقلعه تاریخی سریزد در شهرستان مهریز استان یزد، یکی از برجسته‌ترین و کهن‌ترین نمونه‌های معماری دفاعی در ایران به‌شمار می‌رود. این بنای باشکوه در روستای تاریخی سریزد واقع شده و قدمت آن به دوران ساسانی، حدود قرن سوم میلادی، بازمی‌گردد. قلعه سریزد با ساختار خشتی و گلی خود، نمونه‌ای بی‌نظیر از مهندسی معماری در منطقه‌ای کویری است و جالب آن که در میان قلعه های ایران از این دژ به عنوان یکی از نخستین صندوق امانات‌های عمومی جهان نیز یاد می‌شود.
معماری قلعه سریزد
قلعه سریزد با مساحتی تقریباً ۸ هزار متر مربع ساخته شده و دارای دیوارهای خشتی ضخیمی است که ارتفاع آن‌ها بین ۶ تا ۹ متر متغیر است. همچنین، در چهار گوشه این قلعه، برج‌های دیدنی و چشم‌نوازی قرار دارد. در اطراف قلعه خندق یا کانالی عمیق و پهن حفر شده که در گذشته با آب پر می‌شد و مانند سپری دفاعی در برابر هجوم دشمنان بود تنها راه دسترسی به داخل قلعه، دروازه‌ای محکم با قفل‌های خاص بود که امنیت بالای ورودی را بر عهده داشت.
در فضای داخلی قلعه، بیش از ۴۵۰ اتاق، حجره و انبار در سه طبقه ساخته شده اند. هر یک از این فضاها با قفل‌های مخصوص محافظت می‌شدند و تنها صاحب اصلی، کلید آن را در اختیار داشت. این شیوه طراحی، قلعه را به یکی از نخستین نمونه‌های صندوق امانات عمومی تبدیل کرده و نشانگر درک عمیق و پیشرفته ساکنان آن از مفاهیم امنیت اجتماعی و اقتصادی است.
بهترین زمان سفر به قلعه
چنانچه قصد بازدید از قلعه تاریخی سریزد را دارید، فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان برای سفر به این منطقه هستند. در این ایام، آب‌وهوای کویری روستای سریزد معتدل‌تر و دل‌پذیرتر است.
- آدرس قلعه سریزد بدین شرح است: پنج کیلومتری شمال جاده یزد به کرمان، پهنه کشت‌خان، مجاور روستای سریزد.
ارگ بم، از قدیمی ترین قلعه های ایران در شهر بم
یکی از زیباترین قلعه‌های ایران ارگ بم است این بزرگ‌ترین سازه خشتی جهان، در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی ایران قرار دارد و یکی از آثار ثبت‌شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شود. این ارگ که زمانی یکی از پایگاه‌های مهم در مسیر جاده ابریشم به‌شمار می‌رفت، بر بالای تپه‌ای مصنوعی در بخش شمال‌غربی شهر قدیم بم ساخته شده و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد.
ارگ بم در موقعیتی حساس و استراتژیک در چهارراه مسیرهای تجاری منتهی به آسیای میانه، خلیج فارس و مصر قرار داشت. در فاصله قرن هفتم تا یازدهم میلادی، این مجموعه به اوج شکوفایی خود رسید و به مرکزی پررونق برای دادوستد پارچه‌های ابریشمی و پنبه‌ای تبدیل شد. این ارگ مساحتی در حدود ۳۱۵ متر در محور شرقی-غربی و ۲۷۰ متر در محور شمالی-جنوبی را پوشش می‌دهد. متاسفانه در زلزله سال ۱۳۸۲، حدود ۸۰ درصد از این سازه تاریخی آسیب دید، اما عملیات بازسازی آن آغاز شده و تاکنون بیش از نیمی از آن مرمت شده است.
تاریخچه ارگ بم
شکل‌گیری نخستین عناصر ارگ بم به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد، ولی توسعه آن در طی قرون مختلف، به‌ویژه در دوره‌های اشکانی، سلجوقی و تیموری به‌وقوع پیوسته است. معماری ارگ از نظر هماهنگی با محیط طبیعی تپه‌ای خود، شباهت‌هایی با تخت جمشید دارد.
پس از رشد اولیه در دوره اشکانی، ساسانیان کنترل ارگ و منطقه کرمان را به‌دست گرفتند. با شکست ساسانیان، شهر بم مورد هجوم اعراب قرار گرفت و آسیب‌هایی دید. در زمان امام علی (ع) خوارج به ارگ بم پناه آوردند، اما در نهایت توسط یعقوب لیث صفاری که حکومت صفاریان را پایه‌گذاری کرد، شکست خوردند. نخستین اشاره مکتوب به شهر بم در دوران اسلامی به سده دهم میلادی بازمی‌گردد. در این زمان، بم شهری آباد با بازار پررونق، کشتزارهای سرسبز و پارچه‌های پنبه‌ای رنگارنگ بود. در دوره‌های بعد، حکومت‌های محلی شرق ایران مانند بازمانده‌های مغول، صفویان و قاجاریان از ارگ بم به عنوان نقطه‌ای استراتژیک در مسیر تجاری شرق به غرب آسیا بهره‌برداری کردند.
بهترین زمان سفر به ارگ بم
بهترین و عالی‌‌ترین زمان برای سفر به ارگ بم و دیگر جاذبه‌های گردشگری استان کرمان، فصل‌های بهار و پاییز است. در این دو فصل، آب‌وهوا معتدل و دلپذیر بوده و بازدید از دیدنی‌های منطقه با آسایش بیشتری همراه است. از سوی دیگر، تابستان‌ها در کرمان بسیار گرم و خشک و زمستان‌ها سرد و گاه نامساعد هستند، بنابراین برای سفر و گشت‌وگذار چندان توصیه نمی‌شوند.
- آدرس ارگ تاریخی بم به این شرح است: استان کرمان، شهر زیبای بم، خیابان بهمن
- ساعت بازدید از ارگ بم: ساعت بازدید از ارگ جذاب بم کرمان در شش ماه اول سال: ۷:۳۰ صبح تا ۱۹ عصر و ساعت بازدید از ارگ بم در شش ماه دوم سال: ۷:۳۰ الی ۱۷ بعدازظهر
قلعه رودخان، از سرسبز ترین قلعه های ایران در استان گیلان
قلعه رودخان، از سرسبز ترین قلعه های ایران در استان گیلانقلعه رودخان یکی از سرسبزترین قلعه‌های ایران و آثار ارزشمند دوره ساسانی است که بر فراز ارتفاعات جنگلی در نزدیکی فومن، استان گیلان قرار دارد. این دژ سنگی تاریخی که در دل جنگل‌های هیرکانی جای گرفته، از دو بخش ارگ شاهی و قورخانه تشکیل شده و به دلیل پله‌های فراوان آن، با عنوان «قلعه هزارپله» نیز شناخته می‌شود. قلعه رودخان به دلیل معماری، موقعیت نظامی و ارزش تاریخی‌اش، در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
موقعیت جغرافیایی
این قلعه در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن، در منطقه حیدرآلات و نزدیکی روستای رودخان واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا بین ۶۵۵ تا ۷۱۵ متر است و مسیر دسترسی به قلعه، شامل مسیرهای کوهستانی و جنگلی است که خود بخشی از جذابیت سفر به آن محسوب می‌شود.
نام‌گذاری قلعه
درباره نام قلعه روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی آن را برگرفته از رودخانه‌ای به نام رخون‌می‌دانند که در نزدیکی قلعه جریان دارد، و برخی دیگر معتقدند نام آن در گذشته رودگان یا روگان بوده و به معنی دژی در کنار رود. همچنین نام‌های دیگری مانند قلعه حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز در منابع محلی دیده می‌شود.
تاریخچه قلعه رودخان
هرچند منابع تاریخی اطلاعات دقیقی از زمان ساخت اولیه قلعه ارائه نمی‌دهند، اما شواهد نشان می‌دهد که قلعه رودخان در دوره ساسانی ساخته شده و در زمان سلجوقیان بازسازی شده است. این قلعه در دوره‌ای نیز به عنوان یکی از پایگاه‌های اسماعیلیان مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس کتیبه‌ای که اکنون در موزه رشت نگهداری می‌شود، این دژ در فاصله سال‌های ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای امیر حسام‌الدین دیباج، حاکم منطقه بیه‌پس، مرمت شد. او از اطاعت صفویان سر باز زد و قلعه رودخان را به عنوان مرکز مقاومت خود انتخاب کرد.
بهترین زمان بازدید از قلعه رودخان
اگر به‌دنبال بهترین زمان برای سفر به قلعه رودخان هستید، بدون شک فصل بهار گزینه‌ای بی‌رقیب است. در این فصل، طبیعت گیلان در اوج زیبایی خود قرار دارد و شرایط جوی نیز برای کوهنوردی و پیاده‌روی بسیار مساعد است.
- آدرس قلعه رودخان به شرح زیر است: استان گیلان، شهرستان فومن، بخش مرکزی، دهستان گوراب‌پس، شمال روستای رودخان.
قلعه راین کرمان، از قلعه های ایران به جا مانده از زمان ساسانیان
قلعه راین کرمان، از قلعه های ایران به جا مانده از زمان ساسانیاندر ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی کرمان، قلعه‌ای باشکوه بر دامنه کوه‌های هزار دیده می‌شود که به آن ارگ راین می‌گویند. این بنای خشتی پس از ارگ بم، دومین بنای خشتی بزرگ جهان به‌شمار می‌رود و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد.
با اینکه اندازه‌اش حدود یک‌هشتم ارگ بم است و مصالح کمتری هم در ساخت آن به‌کار رفته، اما معماری آن شباهت زیادی به ارگ بم دارد. این قلعه به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، خندق‌های اطراف و دیوارهای ضخیمش، هیچ‌گاه توسط دشمنان تسخیر نشد. اگر از بالا به قلعه نگاه کنید، ارگی بزرگ در مرکز، جا خوش کرده و توسط قلعه‌های کوچک‌تر احاطه شدهاست.
بخش‌های دیدنی قلعه راین
در ابتدای ورودی قلعه، بخشی به نام قرنطینه وجود دارد که مردم قبل از ورود به قلعه در آن بررسی می‌شدند تا از نظر سلامتی مشکلی نداشته باشند. پس از آن به بازار می‌رسیم؛ راهروهایی باریک و سرپوشیده که برای مقابله با گرمای هوا طراحی شده‌اند. سپس وارد میدان سخنرانی می‌شویم، جایی که اخبار مهم از آن به مردم اعلام می‌شده است.
در داخل قلعه، پله‌ها و مصالح به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بخش‌های مختلف جامعه از جمله خان‌نشین، اعیان‌نشین و عامه‌نشین را از هم جدا می‌کرده‌اند. حتی برای هر قشر جامعه مانند کشاورزان، پیشه‌وران و تاجران، قسمت‌های جداگانه‌ای ساخته شده و در برخی نقاط، خانه‌هایی ۲ یا ۳ طبقه هم دیده می‌شود.
یکی از بخش‌های مهم، برج‌های مراقبت هستند. ۱۵ برج اطلاعات را به برج اصلی یا مادر منتقل می‌کردند. همچنین سوراخ‌هایی در قسمت نگهبانی وجود دارد که از آن‌ها برای ریختن مواد مذاب روی دشمنان در زمان حمله مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در ارگ، دو آتشکده هم وجود داشته است: یکی دائمی که پس از ورود اسلام خاموش شده و به زورخانه تبدیل شده و دیگری موقتی که در مراسمات مذهبی کاربرد داشته‌است. معماری پیچ‌درپیچ و هزار تویی قلعه، روشی برای کند کردن حرکت مهاجمان بوده است.
جالب اینکه تا حدود ۱۵۰ سال پیش، مردم همچنان در این قلعه زندگی می‌کردند و پس از مدتی متروکه شدن، از سال ۱۳۷۴ بازسازی آن آغاز شد.
بهترین زمان بازدید از قلعه
بازدید از آثار تاریخی در مناطق کویری مانند کرمان معمولاً در فصل‌های بهار و پاییز توصیه می‌شود؛ چرا که تابستان‌های داغ و زمستان‌های خشک و سرد کویر، شرایط را برای گردش سخت‌تر می‌کنند.
- آدرس قلعه راین به شرح زیر است: استان پهناور کرمان، جنوب غربی شهرستان راین، خیابان امام، خیابان بیمارستان
- ساعت بازدید : ارگ تاریخی راین همه‌روزه، به‌جز در ایام تعطیلات رسمی و روزهای سوگواری، از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ عصر پذیرای بازدیدکنندگان است. اگر قصد دارید از این بنای باشکوه دیدن کنید، بهتر است زمان‌بندی سفر خود را با این ساعات هماهنگ کنید.
قلعه فلک‌الافلاک
قلعه فلک‌الافلاک قلعه فلک‌الافلاک یا همان دژ شاپورخواست، روی تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد در استان لرستان ساخته شده است. این قلعه تاریخی در گذشته دارای دو حیاط و دوازده برج بوده که امروزه فقط هشت برج آن باقی مانده‌اند. فلک‌الافلاک امروزه به‌عنوان نماد شهر خرم‌آباد شناخته می‌شود. نام فلک‌الافلاک به‌معنای سپهر سپهران است. گفته می‌شود چون قلعه دوازده برج داشته، این نام از دوازده برج فلکی الهام گرفته شده است.
تاریخچه قلعه فلک‌الافلاک
قدمت این قلعه به دوره ساسانیان بازمی‌گردد. زمانی از آن به‌عنوان زندان اسرای رومی استفاده می‌شد و بعدها در قرن چهارم، به مقر حکومت تبدیل شد. در دوره‌های بعدی، قلعه به خزانه حاکم لرستان اختصاص یافت.
با معماری خاص و چشم‌گیر، فلک‌الافلاک یکی از شاهکارهای تاریخی ایران به‌شمار می‌رود. بلندترین دیوار آن ۳۳ متر ارتفاع دارد و نقشه‌ای هشت‌ضلعی و نامنظم دارد.
قلعه در دوران قاجار بازسازی شد و در زمان پهلوی به‌عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی مورد استفاده قرار گرفت. سرانجام در سال ۱۳۴۹ این قلعه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و به موزه‌ای ارزشمند تبدیل گردید.
امروزه این قلعه شامل بخش‌هایی مانند موزه باستان‌شناسی، موزه مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت آثار تاریخی و چایخانه سنتی است. قلعه فلک‌الافلاک در طول تاریخ نام‌های مختلفی داشته؛ مثل دژ شاپورخواست، قلعه خرم‌آباد، کاخ اتابکان و دوازده‌برجی، اما از دوره قاجار تاکنون با نام فلک‌الافلاک شناخته می‌شود.
بهترین زمان سفر به قلعه فلک‌الافلاک
اگر قصد سفر به لرستان و بازدید از قلعه فلک‌الافلاک را دارید، فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان برای این تجربه هستند. در این ایام، آب‌وهوای منطقه معتدل و دل‌انگیز است و طبیعت اطراف قلعه جلوه‌ای تماشایی دارد.
- آدرس قلعه فلک‌الافلاک به شرح زیر است: استان سرسبز لرستان، شهر خرم‌آباد، خیابان امام خمینی (معروف به دوازده‌برجی)، قلعه فلک‌الافلاک
- ساعت بازدید قلعه فلک‌الافلاک: بازدید از قلعه فلک‌الافلاک همه‌روزه به‌جز تعطیلات رسمی و ایام سوگواری از ساعت ۹ صبح تا ۸:۳۰ شب برای عموم امکان‌پذیر است.
قلعه آتشگاه
قلعه آتشگاهیکی از قلعه‌های ایران در دل ارتفاعات کوهستانی و رازآلود شمال شرقی ایران، بنایی باستانی به نام قلعه آتشگاه کاشمر قرار دارد؛ بنایی که همچون دریچه‌ای به گذشته‌های دور، شما را با خود به ژرفای تاریخ ایران باستان می‌برد. این سازه تاریخی در حوالی روستای ریوند، یکی از مناطق تابع شهرستان داورزن در استان خراسان رضوی واقع شده و در ناحیه‌ای کوهستانی به نام فشتنق، میان روستاهای ریوند، مهر و فشتنق، جای گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا بیش از ۲۰۰۰ متر است و محیطی پرشیب و صعب‌العبور دارد.
در این منطقه، تنگه‌ای باریک و عمیق در دل صخره‌های بریده‌شکل دیده می‌شود که رودخانه خروشان ریوند از میان آن می‌گذرد. بر فراز یکی از تخته‌سنگ‌های بزرگ و بلند این ناحیه که حدود ۱۰۰ متر ارتفاع دارد، سازه‌ای چهارتاقی باستانی قرار گرفته است که در میان مردم محلی به خانه دیو معروف است. این بنای رمزآلود به احتمال فراوان همان آتشکده آذر برزین‌مهر، یکی از سه آتشکده اصلی زرتشتی پیش از اسلام بوده است.
این احتمال نخستین‌بار توسط فائق توحیدی، باستان‌شناس ایرانی، در سال ۱۳۵۲ مطرح شد؛ او در جریان پژوهش‌های خود در منطقه سبزوار، این بنا را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین یادگارهای معماری دینی دوره ساسانی شناسایی کرد.
نگاهی به گذشته آتشگاه
آذر برزین‌مهر در کنار آتشکده‌های آذر گشنسب و آذر فرنبغ، یکی از سه آتش مقدس بزرگ و معتبر زرتشتی به شمار می‌رفت که هرکدام نماد یکی از طبقات اجتماعی در ایران باستان بودند. آذر برزین‌مهر آتشکده‌ای اختصاصی برای طبقه کشاورزان بود و نقش مهمی در آیین‌های دینی و اجتماعی آن زمان ایفا می‌کرد. بر اساس متون کهن مانند بندهشن و نوشته‌های پهلوی، مکان اصلی این آتشکده بر فراز کوه ریوند در نزدیکی نیشابور قرار داشته است. گفته می‌شود که زرتشت پیامبر پس از معرفی آیین خود، به دستور گشتاسپ شاه در این کوه مستقر شد و آتش مقدس را در آنجا روشن کرد.
در متون پهلوی روایت شده که پیش از پذیرش دین نوین، گشتاسپ از سوی اهورامزدا و ایزدان زرتشتی مانند بهمن و اردیبهشت پیام دریافت کرد. آن‌ها به او وعده جاودانگی، پادشاهی پایدار و فرزندی بی‌مرگ به نام پشوتن دادند؛ اما هشدار نیز دادند که اگر از پذیرفتن آیین زرتشت سر باز زند، مرگ و نابودی در انتظارش خواهد بود. در آغاز گشتاسپ مقاومت کرد، اما سرانجام با فشارهای گوناگون دین را پذیرفت.
بهترین زمان بازدید از قلعه آتشگاه کاشمر
به‌طور کلی بهترین زمان برای بازدید از قلعه آتشگاه کاشمر، هنگام بهار و پاییز است. در این فصول، شرایط آب‌وهوا معتدل و دل‌پذیرتر بوده و پیاده‌روی در مسیرهای صعب‌العبور قلعه لذت‌بخش‌تر می‌شود.
آدرس قلعه آتشگاه به شرح زیر است: قلعه آتشگاه در 12 کیلومتری شمال غربی شهر کاشمر در استان خراسان رضوی واقع شده است.
قلعه پرتغالی‌ها
قلعه پرتغالیهاقلعه پرتغالی‌ها، یکی از زیباترین قلعه‌های ایران در جزیره قشم است که قدمت آن به دوران استعمار پرتغالی‌ها بازمی‌گردد. امروزه فقط دیوارهای قطور این قلعه باقی مانده که نمونه‌های مشابه آن در بندر قشم، کنگ، عمان، رأس‌الخیمه و جزیره هرمز نیز دیده می‌شود.
قلعه پرتغالی‌های قشم یکی از آثار تاریخی ارزشمند این جزیره است که در سال ۱۳۸۷ توسط باستان‌شناس ایرانی، احسان یغمایی از زیر خاک بیرون کشیده شد. بر اساس نظر کارشناسان، این قلعه در سال ۱۵۰۷ میلادی و به دستور آلفونسو آلبرکرک، دریانورد پرتغالی، در قشم ساخته شده است. امروزه این قلعه در کنار جاذبه‌هایی مانند تنگه چاهکوه، به یکی از مهم‌ترین دیدنی‌های قشم تبدیل شده است.
نکته جالب اینکه کاوش‌های باستان‌شناسی این منطقه در سال ۱۳۷۹ به دلیل وقوع زلزله‌ای به قدرت ۹.۵ ریشتر متوقف شد. در طول این جست‌وجوها، اشیای تاریخی متعددی کشف شد؛ از جمله ظروف چینی ساخت چین، شیشه‌هایی از ونیز و توپ‌های جنگی که همه نشان‌دهنده اهمیت نظامی این قلعه در دوران استعمار است.
بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که قلعه پرتغالی‌ها با هدف نگهداری سلاح و مهمات و پشتیبانی از نیروهای نظامی ساخته شده بود. همچنین وجود چندین چاه آب در محوطه قلعه گواه این است که آب مورد نیاز آن از باران، برکه‌ها و کانال‌های زیرزمینی تأمین می‌شده است.
بهترین زمان بازدید از قلعه پرتغالی‌های قشم
با توجه به هوای گرم قشم، پاییز و زمستان بهترین زمان برای بازدید از این قلعه هستند. پیشنهاد می‌کنیم فصل پاییز را انتخاب کنید، چون در این فصل هم هوا مطبوع است و هم جمعیت گردشگران کمتر از بهار است. همچنین بازدید از قلعه در ساعات پایانی روز و هنگام غروب آفتاب به‌دلیل نور زیبا و چشم‌انداز جذاب، زمان مناسبی برای عکاسی است.
- آدرس قلعه پرتغالی‌ها به شرح زیر است:استان هرمزگان، جزیره قشم، بلوار ژئوپارک، قلعه پرتغالی ها
- ساعات بازدید از قلعه پرتغالی‌ها: ساعات بازدید قلعه پرتغالی‌ها از ۸ صبح تا ۵ بعدازظهر است.
سخن پایانی
سخن پایانیقلعه های ایران، شاهدان زنده بر تاریخ پر افتخار این سرزمین کهن هستند. هر کدام از قلعه های ایران قصه‌ای از دوران‌های دور و نزدیک در خود جای داده و با دیوارهای محکم و معماری بی‌نظیرش، میراثی گرانبها از هنر، فرهنگ و زندگی مردمان گذشته را به نسل‌های امروز منتقل می‌کند.
این بناها نه تنها نشان‌دهنده قدرت نظامی و استراتژیک زمان خود بوده‌اند، بلکه جلوه‌ای از ذوق هنری و مهارت استادان ایرانی در ساخت انواع کاشی، سنگ‌کاری و معماری به شمار می‌روند. حفظ و پاسداشت این قلعه‌ها، به معنای حفظ هویت و تاریخ ملت ما است و باید با افتخار به آن‌ها نگاه کنیم و در حفاظت از آن‌ها بکوشیم. در این مقاله سعی کردیم به صورت کامل و جامع به بررسی معروف ترین قلعه های ایران بپردازیم، امیدواریم که این مطلب برای شما مخاطبان رسانه آرچی لرن مفید واقع شده باشد.
منبع : فهرست قلعه های ایران
به عنوان یک معمار با تجربه، وظیفه خودم میدونم که تجربیاتم رو در اختیار عزیزانی که به این حوزه علاقه دارند قرار بدم و در این مسیر راهنماییشون کنم.
بدون دیدگاه